India met kinderen reisverhaal

Familie Van der Mark, zomer 2011

Na aankomst in Delhi gingen we onder leiding van onze gids Mahipal per bus naar ons hotel. Buiten op het vliegveld moesten we even wachten op de bus. Er kwamen al meteen een stel zwerfhonden aan, die zich natuurlijk voor onze voeten nestelden. De buitenlucht was drukkend warm en vochtig. Ook in de bus was het bloedheet. Mahipal vertelde dat als we airco wilde we 860 roepies per persoon voor twee weken moesten betalen. Dat was meteen wel even slikken, want dat was toch al weer snel vijftig euro bij elkaar en we vonden het vreemd dat er geen airco standaard in de bus zat in dit hete land. De rit naar het hotel duurde ongeveer drie kwartier. Ik kon nog niet geloven dat we in India waren. Maar als je uit het raam van de bus keek, zag je dat het toch echt zo was. Brommers, veel claxonnerende auto's. Honden hadden bezit van de straten genomen en op de lege planken van de marktkramen lagen volwassenen en kinderen te slapen. Het was een kennismaking met Delhi, met India. De hotelkamer was ook echt India, tenminste wat je er van verwachtte: niet superschoon, karig ingericht en alles krakkemikkig.

Dag 2. De volgende ochtend bij daglicht zag alles er veel anders uit. We bleken op een tuin uit te kijken met een straat erlangs en op het dak van een gebouwtje renden een paar eekhoorns achter elkaar aan. Het ontbijt was ook een belevenis: twee mannen zaten achter een tafel. De één schepte op uit een van de vier pannen (rijst en dergelijke) en de ander haalde steeds de stekker van het broodrooster er uit, zodat de stroom eraf was en de man de toast er uit kon halen.

We zouden die dag een tour door Delhi doen. Buiten sloeg de hitte je meteen om de oren en we liepen naar de bus die langs de grote weg stond te wachten. Een geluid van claxons overstemde de andere geluiden. Dit blijkt eigenlijk het buitengeluid van India te zijn. Vlak bij de bus stonden twee riksja’s geparkeerd, waarin de eigenaren lagen te slapen, een van hen bijna ondersteboven. De hitte in de bus was enorm en de gids begon nogmaals over het aanbod van de airco. Iedereen wilde dit wel (we konden ook niet anders), en verwachtte dat we een andere bus gingen halen. Maar nee, het was een kwestie van een knop omzetten! Heerlijke koelte kwam ons meteen tegemoet. In de bus zat behalve de chauffeur ook een bijrijder, die zorgde voor de bagage. Ook kwam hij regelmatig langs met flessen koud mineraalwater, waardoor hij al snel de naam waterman kreeg. In de loop van de dagen zagen we hem steeds in winkeltjes langs de weg reuze ijsblokken van wel 20 x 50 cm kopen om de flessen water koel te houden.

Als eerste bezochten we de Jama Masjid, de grootste moskee van India. Groot was ie en mooi ook! Rode bewerkte zuilen, afgewisseld met witte stenen met patronen. Op het dak grijze koepels. De enorme binnenplaats biedt plaats aan 20 000 gelovigen, met in het midden een enorme vijver. Grote roodstenen trappen leiden naar de markt van Chandni Chowk, een van de grootste markten van India. Genoeg te zien! Kleine steegjes vol kraampjes, winkeltjes. Riksja's en brommers racen hier ook doorheen. Een kleurrijk geheel!

De mensen gaan hier in felle kleuren gekleed en dan met name de vrouwen: felgroene, blauwe, rode, roze en gele sari's. De markt rook heerlijk naar kruiden. De scholen waren net uit, en we zagen riksja's die door jonge mannen voorgetrokken werden. Op deze riksja's zagen wel elf kinderen in schooluniform. Ze hielden hun schooltas vast of hadden die aan het stuur hangen. Kennelijk brachten deze riksja-bestuurders de kinderen naar huis. Daarna reden we naar Raj Ghat, de plek waar Mahamat Ghandi in januari 1948 werd gecremeerd. Dit monument ligt in een prachtig groen park. Het was alleen ontzettend heet. Je moest je schoenen uit en je voeten schroeiden bij elke stap op de tegels. Het was een bijzondere, indrukwekkende plaats. Vervolgens bezochten we de Lotustempel. Deze tempel heeft de vorm van een lotusbloem. De bloembladeren zijn van wit marmer en rondom het gebouw liggen vijvers. Dit is een tempel van de baha-geloofsgemeenschap. Zij vinden dat alle geloven van de wereld zich moeten verenigen en allemaal bij elkaar kunnen komen. In de tempel staan prachtige vazen met bloemen, maar je vindt er geen symbolen van geloven. Heel bijzonder. De lunch in restaurant Suribachi smaakte verrukkelijk, waarna het al weer tijd was om een bezoek te brengen aan Qutab Minar, de hoogste minaret van India. Deze 72 meter hoge toren is door de UNESCO op de werelderfgoedlijst geplaatst en is door een Iraanse architect ontworpen en was af in 1199 na Chr. Bij de regeringsgebouwen, waar we daarna heen reden, mocht niet gestopt worden, dus reden we twee rondjes over de rotonde. Beslist een hoogtepunt was de laatste stop van die dag: de Gurdwara Bangla Sahib, een bedevaartshuis voor Sikhs.

Overal Sikhs natuurlijk, een prachtig gezicht met hun tulbanden. En ze wilden ook nog op de foto! Wij moesten allemaal een oranje hoofddoekje op doen. Binnen in de tempel mocht je niet fotograferen, want daar zat de hoge priester met het Heilige Boek, wat onder een laken lag. We gingen op het tapijt zitten en luisterden naar de muziek die drie Sikhs maakten, waarbij zij de tekst van het Heilige Boek zongen. Buiten was het ook een foto-El Dorado. Er werd aan de pelgrims door twee Sikhs hete suiker uitgedeeld. Bij de tempel hoorde een enorme vijver met daarom heen een galerij van zuilen. Alles in het wit. De mensen wasten hun gezicht met water uit de vijver. ‘S Avonds aten we met z'n allen. Het was een topdag!

Dag 3. De rit naar Agra zou zo'n vijf uur in beslag nemen, de stad ligt 204 kilometer van Delhi. Het was meteen een kennismaking met de Indiase verkeersdrukte en rijstijl. Je leest het in boeken, maar nu zie je het echt: overal koeien. Langs de weg en op de weg. Er stond zelfs een olifant met stoel op de rug langs de kant van de weg! Het platteland van India is prachtig, dat zagen we meteen. Groen en vol rijstvelden met daarin veel koe- en zilverreigers. Ook zagen we regelmatig een ijsvogel op de elektriciteitsdraad zitten. We reden door kleine stadjes vol markten en de daarbij horende drukte. Tuktuk's met daarin hele families, met hun boodschappen. Na zo'n vier uur kwamen we in Agra aan, waar we meteen het Rode Fort gingen bezoeken. Dit werd in 1571 afgebouwd in opdracht van de Mogoelse keizer Akbar, om zichzelf en de nieuwe hoofdstad Agra te beschermen.

Vlakbij de ingang stond een man met vergroeide benen, waardoor hij op handen en voeten stond. Hij droeg blauwe slippers aan zijn handen. Hier schrokken we allemaal van, met name Rogier. Het fort heeft een prachtig rode kleur en is gemaakt van zandsteen. Het heeft talloze galerijen met prachtig bewerkte zuilen. Op de bovenverdieping waren boogvormige uitsparingen in de muur waar je door heen kon kijken en ik dacht daar een mooi paleis te zien. Dat bleek de Taj Mahal te zijn! Heel mooi omdat op deze manier te zien!

Het maken van foto's van mensen is geen probleem. Ze gaan dolgraag met de hele familie op de foto, maar willen ons dan weer op hun familiefoto. Heel grappig. Nadat we de koffers bij ons (prachtige) hotel in het oude gedeelte van Agra hadden gebracht, liepen we door kleine straatjes naar een terras vanwaar je de zonsondergang heel mooi kon zien, met de Taj Mahal op de achtergrond. Iedereen natuurlijk even op de foto, want het was een prachtlocatie. We liepen terug naar het hotel om te gaan eten. In de straat was een feest aan de gang: muziek, tientallen kinderen, vrouwen die kettingen van bloemen regen, eten. Toen de kinderen onze fototoestellen zagen ontstond er een gevecht over wie het eerste op de foto mocht. Ik heb er zo'n dertig gemaakt omdat er steeds meer kinderen aan kwamen lopen. Een aantal volwassenen wilden ook dolgraag op de foto. Het eten in het hotel was heerlijk. Onder andere zoete ma'efssoep met cheese-naan.

Omdat we na het eten buiten nog muziek hoorden gingen Rogier en ik nog even naar buiten. Meteen vlogen alle kinderen weer op ons af. Ze wilden ons allemaal de hand schudden en een nieuwe fotosessie. Op een gegeven moment stonden er zoveel kinderen dat een agent het nodig vond in te grijpen. Met zijn stok timmerde hij tegen een tuktuk en riep: Wegwezen (denk ik), waardoor de kinderen alle kanten opvlogen. We zaten nog een tijdje op het stoepje van het hotel en keken naar het feest. De sfeer was erg gemoedelijk en gastvrij!

Dag 4. De volgende morgen vertrokken we om 6 uur te voet naar de Taj Mahal. Het was er al verbazingwekkend druk. We werden uitgebreid gefouilleerd en meteen daarna kwamen er fotografen op ons af om ons vast te leggen op een mooi plekje met de Taj Mahal op de achtergrond. Mahipal gaf ons informatie en daarna konden we rondlopen. Vogelliefhebber als ik ben, zag ik meteen een kwak in het gras. Ik wilde hem fotograferen om hem in het hotel in het fotoboek op te zoeken. Ik zag het opstapje niet en tuimelde zo, dwars door de touwen in het gras. De kinderen lagen in een deuk natuurlijk, maar ik had twee touwen gebroken van de omheining. Normaal zie je altijd iemand, een bewaker of zo, want die liepen daar ook rond, maar nu natuurlijk niet. Toen we na tien minuten nog geen medewerker zagen, gaven we het op. Later zag ik dat het misschien meer mensen overkomen was, want er waren op meerdere plaatsen touwen stuk.

In de lange vijver die naar de Taj Mahal toe leidt zat weinig water. Het had (nog) niet veel geregend. Het was prachtig daar! Veel groen en dan het witmarmeren paleis ineens zo dichtbij. Onwerkelijk omdat je het tot dan toe alleen op foto’s hebt gezien. Het ligt aan een brede rivier waar veel ijsvogels en lepelaars zaten. Een prachtplek. We gingen terug naar het hotel om te ontbijten. Daarna was het tijd om weer eens een geldautomaat op te zoeken en dat deden we met drie reisgenoten: een vader, moeder en dochter. De bedoeling was te gaan lopen naar de ATM, maar al snel verschenen een riksja en paard en wagen aan onze zijde. Waarom ook niet. Na de val bij de Taj Mahal die dag, kiepte ik nu bijna met riksja, zijn bestuurder en al om toen ik erop wilde klimmen! Echt mijn onhandige dag.

Terug besloten we wel te gaan lopen omdat we veel kappers onder de bomen hadden gezien. Een spiegel aan de boom, stoel er voor en klaar. Dat wilden we fotograferen. De vader en dochter besloten samen alvast naar het hotel terug te lopen. Al snel stond de man met paard en wagen weer naast ons, met in zijn kielzog de riksja-bestuurder. Omdat zij bij ons bleven, besloten we na het maken van de foto's dan toch maar gebruik van paard en wagen te maken. De riksja-man was geirriteerd omdat wij voor het paard kozen. Rogier mocht even het paard leiden, terwijl de eigenaar zijn veters opnieuw vastmaakte. Op een gegeven moment haalden we de vader en dochter in en de moeder zwaaide triomfantelijk naar hen. Zij besloten alsnog de gedupeerde riksjabestuurder aan te schieten. Onze paardenmenner zei ons naar een leuke winkel met marmer te brengen en liet het paard flink draven. In tussen deed de riksjaman zijn uiterste best ons in te halen. Het was net een Bollywoodfilm.

Drie marmeren olifanten rijker gingen we terug naar het hotel. We wisselden van vervoermiddel en de riksjaman deed zijn beklag over het zware werk, stapte daarbij ook nog even af om de fiets een tijdje te duwen, het zadel even omhoog te klappen om te laten zien hoe het er aan toe was (het was dus bijna stuk), zodat wij dit alles konden begrijpen. Later bleek dat we hem dubbel betaald hadden, omdat de vader op de heenweg ook al voor de terugweg had betaald. Hopelijk kan hij daar een nieuw zadel van kopen. Om kwart voor elf vertrokken we richting Fatepur Sikri, Stad van de Overwinning. Een 16e eeuwse hoofdstad gebouwd door Mogoelheerser Akbar de Grote. Het ligt 37 kilometer buiten Agra. Lang kon de stad niet bewoond blijven. Het lag nogal hoog op de rotsen en zo werd de toevoer van water een onoplosbaar probleem. De stad is grotendeels uit rood zandsteen opgetrokken en je ziet ook hier weer prachtige zuilengalerijen en vijvers. Apen hadden er nu hun woonplaats van gemaakt. Na een late lunch vertrokken we om vier uur naar het hotel in Bharatpur. Dit was prachtig gelegen op het platteland en had een zwembad! Iedereen erin dus en we hebben we twee uur lummeltje gedaan. 's Avonds konden we heerlijk onder de sterren met z'n allen buiten zitten op de binnenplaats.

Dag 5. Om zes uur 's ochtends vertrokken we naar het Keoladeo Ghana NP. We zouden veel vogels kunnen zien en misschien wat antilopen. Het begon al meteen met een boom waar vier pauwen inzaten!! Ongelofelijk! Bijzonder om een pauw in het wild te zien. Later zagen we er nog veel meer! Inderdaad zagen we met behulp van de gids heel wat vogels. Ik had hem mijn vogelboek van Noord-India gegeven en hij zocht ze meteen even op. Handig dus. Het natuurgebied deed een beetje denken aan de natuur van Senegal. Heel groen en savanne-achtig. De luipaarden en tijgers die h\'e9\'e9l soms hier komen hebben we helaas niet gezien. Halverwege waren er een aantal mensen moe, waaronder Rogier en Olivier. Geen probleem, in dit natuurgebied kon een riksja gebeld worden! Die stonden al bij de ingang, want je kunt dit park ook per riksja verkennen. In het hotel hadden we een wat karig ontbijt. Bovendien waren vijf reisgenoten ziek, dus die zaten niet aan tafel. We hadden helaas voor hen wel een rit van 202 kilometer voor de boeg naar Jaipur. Aangezien de gemiddelde verkeerssnelheid in India 40 kilometer per uur is (vanwege slecht wegdek, geen verharde weg, koeien, tuktuk's en andere verkeersgebruikers op de weg), was dit voor hen niet zo'n prettig vooruitzicht.

Vlak voor Jaipur hadden we een stop bij de Galta-tempel, een oud pelgrimsoord in de bergen. Bij de ingang staan al twee tempels, met daarachter drie boven elkaar liggen kunds (waterreservoirs). Mensen nemen hierin een heilig bad. Je kunt via een prachtige stenen trap langs de waterplaatsen omhoog lopen. Een lust voor het oog. Deze tempel is aan de Apengod Hanuman gewijd. Er lopen ook heel wat echte apen rond. Rogier en ik werden op de trap nog gezegend door een sadhoe (hindoe\heilige man). Heel indrukwekkend ook weer! Nadat we de zieken in het hotel hadden afgezet, besloten we hier ook maar meteen de late lunch te nuttigen. Hierna gingen we per tuktuk naar het oude centrum. In de hoofdstraat was het al een drukte van belang, want om zes uur zou een feestelijke optocht door de straten trekken; het Teej Festival. De processie is een kilometer lang. Het beeld van de Godin Parvati, wordt door de straten gedragen, vergezeld van prachtig versierde praalwagens, beschilderde olifanten en kamelen. Dit alles werd begeleid door muziek en dans door mannen in prachtige gekleurde kleding, voornamelijk rood en oranje. Via kleine winkeltjes en kraampjes vol thee, kruiden en andere etenswaren, kwamen we bij een restaurant aan, waarvan de gids dacht dat we boven konden zitten op het terras, om een mooi uitzicht op de optocht te hebben. Dit zat helaas al vol. Of wij even wilden blijven staan, dan zou de Mahipal, de gids, een andere plek zoeken.

Intussen stroomde de straat vol mensen in prachtig gekleurde kleding, de meeste droegen zeer felle kleuren. Na een dik kwartier kwam Mahipal terug. Hij had een plek gevonden op het dakterras van een tempel! Deze tempel was al negen generaties eigendom van dezelfde familie. We gingen een trap op en kwamen op een enorme binnenplaats vol boogramen en boogpoortjes. We gingen zitten in een torentje met boogpoorten! Een geweldig uitzicht! De optocht was prachtig. Allereerst werden er enorme palenversierd met bloemen gedragen, die de mannen aan elkaar over gaven, wat heel zwaar geweest moet zijn. Kort daarna kwamen achter elkaar de muziekkorpsen en dansers, die zwierig rondjes draaiden in hun rode, wapperende jassen. Zij werden gevolgd door de beschilderde olifanten en opgedoste kamelen. Als laatste kwam de draagstoel met het beeld van de godin Parvati. Het was een prachtig gezicht van bovenaf, omdat de optocht omringd was door toeschouwers in felle kleding. Het was heel sprookjesachtig, alsof het niet echt was. We kochten nog wat in het winkeltje van de tempel; sjaals, een Ganesh-beeldje, een tegel met een olifant en de vrouwen uit de groep kregen twee armbanden kado. Het was een geweldige ervaring. We namen de avondmaaltijd in een restaurant op vier hoog; op het dak van een gebouw, waar we dus weer buiten zaten. Het smaakte goed.

Dag 6. Om negen uur vertrokken we naar het Amberfort. Daar gingen we per olifant naar boven, omdat het fort op een heuvel lag. De mannen die op de olifanten zitten mogen geen fooi ontvangen, dus bij de afstapplaats stond een heuse agent met een fluitje, die meteen floot wanneer hij verdachte handelingen zag. We kregen een gids van het fort die alles uitlegde. Het fort binnen de muren was echt prachtig, sprookjesachtig! Spiegelkamers, schilderingen, prachtige lampen enzovoort. Het telt heel veel torentjes met gouden ornamenten op de daken. Het gebouw zelf was oudroze van kleur. Via talloze trappetjes en binnenplaatsen hebben we alle kamers en gangen gezien. Weer terug in Jaipur werden we na de lunch afgezet bij het City-palace. Ook weer een prachtig bouwwerk! Het mooiste hieraan was de troonzaal. Vol pracht en praal: grote maharadjaschilderijen aan de muur, enorme kristallen kroonluchters, tapijten en bewerkte pilaren, de troon zelf natuurlijk en raambedekking die voorzien was van prachtig houtsnijwerk. Een lust voor het oog. Op een groot televisiescherm waren beelden te zien van Indiase hoogwaardigheidsbekleders en de Engelse koningin tijdens ceremonies. Het speelde zich af in de zaal waarin wij stonden. Toen we weer buiten kwamen stond zowaar Raj voor onze neus; de jongen die een foto van Rogier en mij op de olifant bij het fort had gemaakt! Of we de foto echt niet wilden voor honderd roepies. Nou ja het moet niet gekker worden; heeft hij ons al die kilometers gevolgd? Als laatste bezochten we het Windpaleis. Het is eigenlijk een oudroze reuzengevel met 953 ramen, balkonnetjes en nissen en bestaat uit vijf verdiepingen. Van hieruit konden de haremvrouwen van de Maharadja van Rajasthan de jaarlijkse parade volgen, zonder dat iemand van buiten hen kon zien. Doordat de wind door al die ramen heen kan blazen is het het Windpaleis genoemd.

We hielden drie tuktuk's aan om met z'n twaalven weer naar het hotel te gaan. Midden op een plein stopte onze chauffeur plotseling. Hij liep naar een heel klein rieten hutje, met een even klein vierkant raampje. Vanuit het hutje werd een kan naar buiten gestoken die water begon te schenken. De chauffeur dronk hier van op zijn hurken zittend. Toen hij genoeg had stapte hij weer in en reed verder. Hij reed met flinke vaart door de (in onze ogen) verkeerschaos, weer compleet met kamelenkarren en paard en wagens. Het getoeter was weer niet van de lucht. In het hotel zouden wij avondeten. De eigenaren willen het geen hotel noemen, maar een guesthouse. Zij willen dat je je er thuis voelt. En dat kon ook: overal stonden mooie houten banken, Maharadjameubels en familiefoto's van belangrijke mannen met tulbanden aan de muur. De moeder kookte ook en zette haar bloemetjespannen op tafel. Het was heerlijk. We bleven met z'n allen op de veranda zitten. Olivier kwam naar mij toe om te zeggen dat hij naar bed ging omdat hij niet zo lekker was. Ik voelde aan zijn gezicht en hij was loeiheet. Hij bleek 39 te hebben. Eenmaal op bed begon hij te rillen van de kou. Ik liep naar de eigenaresse van het guesthouse en vroeg waar de gids was, omdat Olivier ziek was en, dacht ik, naar de dokter moest. Zij zei meteen dat wij onder haar verantwoordelijkheid vielen en dat zij haar eigen dokter zou bellen omdat die goed en betrouwbaar was. De dokter was uit eten buiten de stad en zou binnen een uur in het ziekenhuis zijn. De mensen van het hotel zouden ons brengen, want dat was goedkoper dan dat de arts naar het hotel kwam. Met de auto waren we er binnen tien minuten. De eigenaresse van het guesthouse ging mee. Olivier moest op de bank liggen en kreeg een glazen thermometer in zijn mond. Zij meten nog in Fahrenheit, en voor ons was het 39,2 graden Celcius. Hij kreeg een maagbeschermer en twee soorten antibiotica. Ik moest hem onder natte handdoeken leggen, de airco aandoen en dan de volgende morgen om half negen terugkomen. Onder de natte handdoeken voelde Olivier zich nog beroerder en lag te schudden van de kou. Omdat ik het niet aan kon zien, haalde ik ze weg en nog rilde hij. Half onder het laken viel hij toen in slaap. De volgende morgen had hij nog steeds 39 graden koorts. Ik had gehoopt dat de antibiotica iets had gedaan, maar dat was helaas niet zo. En het grootste deel van de nacht had hij toch bloot gelegen, want toen hij sliep had ik het laken weer weg geschoven. De dokter vond toen dat hij opgenomen moest worden voor antibiotica via het infuus, omdat hij al iets uitdroogde vanwege de diarree. Ik schrok natuurlijk, omdat we over een half uur naar Pushkar zouden vertrekken en hoe moest dat dan?! Op de een of andere manier viel het woord intramuscualair (injectie in de spier). Ik veerde op en zei dat ik dat zelf wel kon, omdat ik dat op mijn werk soms meer dan veertig keer per dag doe. Met de zoon van de eigenaresse (die nu mee was) ging ik naar de apotheek terwijl Olivier bij de arts bleef liggen. In India gebeurt heel veel buiten, zo ook medicijnen halen bij de apotheek. De balie was gewoon op straat. We kregen een zak met maagbeschermers, twee kuren antibiotica, 10 ampullen met een antibioticum, tien spuiten met naald. En dat alles voor 18 euro! Compleet met een handgeschreven lijst met batchnummers en vervaldata! De dokter zou voor doen hoe ik de prikken moest geven. Trouw keek ik toe. Bij alles wat hij deed, keek hij mij aan en vroeg 'Check' 'Ja' zei ik dan en keek wat hij deed. Met de auto reden we terug. Ik bedankte de mensen van het guesthouse uitbundig voor hun hulp. Ze waren zo ontzettend aardig!! Het was geen enkel probleem zeiden ze. Toen we thuis waren heb ik ze nog een mailtje gestuurd met een foto van Olivier die een paar dagen later genomen was, zodat ze konden zien dat hij weer snel opgeknapt was. Ze stuurden meteen een heel aardig mailtje terug.

Dag 7. Onze volgende stad was Pushkar, een heilige plaats in Rajasthan. Het laatste gedeelte van de rit (140 kilometer) ging door prachtig bergachtig gebied, de Nag Pahar (slangenberg). Pushkar is gebouwd rondom het heilige Pushkarmeer. Volgens de legende dankt het meer zijn bestaan aan Brahma, die een lotusbloem liet vallen, waardoor op die plek een heilige bron ontstond, wat een meer werd. In Pushkar mag geen vlees gegeten worden of alcohol gedronken (officieel dan). Het hotel waarin we terecht kwamen was ook een klein beetje rommelig. In de eetzaal vlogen nogal wat vliegen, die nogal eens op je bord landden. We gingen lopend naar het centrum. Ik vroeg Olivier of hij wel mee kon, omdat hij die middag nog twee keer bijna flauw gevallen was. Maar hij stond erop om mee te gaan. We spraken af terug te gaan als hij het niet volhield. We liepen naar het centrum, waar een mooie tempel te zien was en het heilige meer. Het was bloedheet. Daar aan gekomen wilde Olivier terug. Rogier wilde toen ook mee, dus gingen we op zoek naar een tuktuk. In het hotel aangekomen is Olivier gaan liggen en Rogier ging beneden even op internet. Normaal ben ik daar niet voor, maar nu had hij ook niets anders te doen omdat we het hotel niet uit konden, vanwege Olivier. Ik ging op bed lezen. Toen we 's avonds wilden eten (de anderen waren nog in het centrum en zouden daar ook naar een Bollywoodfilm gaan kijken), bleek het hele hotelrestaurant donker! Ik vroeg of we nog iets konden eten en de lichten van de eetzaal en de keuken werden ontstoken. Jammer genoeg werden de rolluiken voor de grote ramen tegelijkertijd gesloten. Dus konden we niets meer van de straat zien. Uiteindelijk hebben we toch aardig gegeten (pasta). Op tv keken we naar een zangwedstrijd voor voor kinderen; little champs, dat was best leuk.

Dag 8. Olivier was gelukkig een heel stuk opgeknapt, voelde zich weer bijna de oude! We hadden een lange rit voor de boeg naar Udaipur. De veertig kilometer per uur die in India gewoon is, haalden we volgens mij niet eens. De weg zat vol vrachtwagens volgeladen met enorme blokken marmer van wel anderhalve kubieke meter per stuk. Ze reden langzaam, dus de chauffeur moest steeds inhalen, dit tot ieders grote spijt, want het inhalen in India is doodeng! Alles mag: snijden van je voorganger, maar enger nog: het eveneens snijden van de (soms frontale)\'a0 tegenligger!! Sommigen gingen achterin de bus zitten om het niet te hoeven zien. De rest bekeek de inhaalmanoeuvres tenenkrommend. Toen we nog zo'n vijftig kilometer te gaan hadden, brak spontaan de enorme voorruit van de bus! Glas vloog door de bestuurderscabine. De chauffeur kon de bus snel aan de kant zetten. Wonder boven wonder hadden de chauffeur en bijrijder geen wonden! Mensen kwamen razendsnel vanuit alle hoeken toegestroomd om naar deze gebeurtenis te kijken. Zelfs een bus, waarop allemaal mensen op het dak zaten, parkeerde om dit eens goed te bekijken. Wij als inzittenden van de bus, maakten allemaal foto's van de chauffeur en de bijrijder, die de ruit minutieus eruit haalden (ook weer wat eigenlijk). Het glas kon/ mocht zo de berm in. De chauffeur testte de pedalen, waar toch nog te veel glas onder las. Dus daar werd een hele berg onderuit geschept. Doorrijden maar. We stonden immers op het platteland, dus een nieuwe ruit was niet voor handen. We hadden tot dan toe nog geen druppel regen gehad, maar vijf minuten nadat we zonder ruit vertrokken waren, begon het vreselijk te hozen!. Toen de chauffeur en bijrijder te nat waren, werd de bus aan de kant gezet. Van alle kanten uit de bus werden paraplu's, regenponcho's of hoedjes aangeboden. Uiteindelijk zat de chauffeur achter het stuur met een op gestoken paraplu. Geen gezicht natuurlijk! Toen het enigszins droog werd reden we verder. De rit was prachtig! Mooie groene puntbergen, zoals je die wel eens ziet op foto's van China. Toen we Udaipur bereikten, reed er een politieauto voor ons: We worden aangehouden! zei ik nog. Maar de politieauto sloeg gewoon rechts af. Twee agenten die op een kruispunt het verkeer leidden zagen de bloemenslinger die voor de verdwenen voorruit hing, wild naar buiten zwaaien. Maar de ene agent tikte de ander aan en zei (denk ik): Kijk, die heeft geen voorruit. Geen probleem dus! We hadden een prachtig hotel, dus dat was fijn. We maakten nog een avondwandeling door de stad. We zagen prachtige tempels, waar men aan het bidden was. En bij de Jagdish-tempel in het centrum zagen we sadhoes. In de tempel was een ritueel gaande met mooi gezang en gezwaai met vlaggen van pauwenveren voor een schommelstoel vol bloemen en met een godsbeeld erop.

Dag 9. Wat een gave stad is Udaipur! In de boeken staat dat een van de meest romantische steden van India is vanwege de vele paleizen en meren. Nou, geen woord te veel gezegd! Er heerst hier een sfeer alsof er geen boze buitenwereld bestaat. Heel veel tempels en aardige mensen. Die morgen kwam Maihipal in de hal van het hotel en vroeg of ik nog een Maharadja-painting wilde kopen. Dat had ik hem eerder gevraagd, omdat het me leuk leek een schildering van een man in tulband te kopen. Hij zou mee lopen en ons naar een Art School brengen, waar geen nepspullen verkocht werden. Nadat er heel wat doekjes en doeken uitgerold waren, wees ik nogmaals op een Maharadja-schilderij dat aan de muur hing, want tot nu toe kregen we alleen stadsschilderijen te zien. Ineens kwam hij met een heel mooi schilderijtje met een muzikant in Indiase kledij aan. Tweehonderd euro en voor een euro werd hij ingelijst.

Daarna hebben we vanaf het Citypalace een boottocht over het meer gemaakt. Kleine bootjes met twee rijen van drie stoelen lagen aangemeerd, compleet met zonneluifel. Nadat we allemaal een zwemvest aan hadden gedaan vertrokken we. De boot voer een heel stuk langs de stad en op trappen zag je vrouwen de was doen, mensen zichzelf inzepen en afspoelen en kinderen sprongen vanaf hekjes het water in en zwommen met z'n allen. We voeren langs een aantal paleizen die in het meer lagen. Op een daarvan konden we een half uurtje rondwandelen. Het was er prachtig! Vijvers, tuinen, palmbomen en een prachtig paleis met een aantal bijgebouwen. Nadat we de zwemvesten weer aan hadden gedaan voeren we terug naar het Citypalace. Daar liepen we langs het paleis het centrum in. We kwamen ook weer langs de Jagdish-tempel waar we de vorige dag het ritueel met zang hadden gezien. Er zat een sadhoe buitenop de trap en die wenkte Reinier. Of hij met hem op de foto wilde. Ik maakte eerst een stuk of vijf foto's van hem alleen en haalde daarna Olivier en Rogier, zodat ze met zijn drieen met de man op de foto konden. Toen ik met hen terugkwam zei Reinier: " Hij heeft intussen wel even zijn kunstgebit aan gedaan." Dat bleek in een zakje in zijn broekzak te zitten. Ik was blij dat ik eerst foto's van hem alleen gemaakt had, want nu was het een en al Prodent-lach. Maar de foto's zijn wel heel leuk!

Daarna gingen we naar de trappen bij de rivier. Hier waren we de vorige avond al even geweest tijdens de avondwandeling met z'n allen en toen zag het er erg leuk uit. Via een prachtige poort met meerdere bogen kwamen we op een pleintje dat aan de trappen lag die naar het water liepen. Koeien liepen naar wat eten te zoeken. Er zaten een vrouw en dochter in prachtig felle sari's, rood en geel, oorbellen en armbanden te verkopen. Kinderen waren aan het zwemmen en sprongen vanaf een hek in het water. Al snel kwam een meneer met een prachtige tulband met vele fellen kleuren, naar ons toe. Het bleek de echtgenoot en vader van de dames met de armbanden te zijn. Hij had een snaarinstrument waarop hij begon te spelen. Reinier en Rogier mochten het ook proberen. Rogier kreeg er zowaar nog een redelijk geluid uit. Ik zat op een betonnen verhoging aan het water naar hen te kijken, toen de man met een bruin leren mapje naast me kwam zitten. Hij pakte een geplastificeerde bladzijde uit een tijdschrift, waarop hij te zien was, met zijn mooie veelkleurige tulband op het hoofd. Het kwam uit een Frans tijdschrift.

Daarna vertelde hij dat hij acht kinderen had en pakte een foto van uit het leren mapje. Hierop stonden een stel kinderen in een dorp in de woestijn. Ik had hier wel uren kunnen zitten. De man pakte zijn snaarinstrument weer en begon te spelen, omdat er weer wat mensen aankwamen. Bij zijn vrouw kocht ik twee armbandjes en de man vroeg of ik zijn CD met zijn snaarmuziek wilde kopen. Achteraf heb ik toch een beetje spijt dat ik dat niet gedaan heb, want hij was zo aardig. Gelukkig heb ik zijn muziek nog wel "op film" staan. Toen we de poort weer doorgingen kwamen we weer in het straatje met de auto's en de koeien. We zagen een heel leuk overdekt terrasje in felle kleuren beschilderd en opgevrolijkt met mooie planten. Op ijzeren stoeltjes met een kussentje zaten we aan een ijzeren tafeltje. Het was vrij druk, met eerlijk gezegd alleen maar Westerlingen. Het had een keurig toilet met Dettol op de wastafel. Daardoor durfde ik een heerlijke cappuccino met warme melk te bestellen en een meergranenbroodje met kaas. Heerlijk! Reinier, Olivier en Rogier namen een sandwich. Al etende keek je zo uit op de rivier, die je door de poort nog kon zien (en zelfs ook de man met het snaarinstrument). Koeien scharrelden langs het hekje van het terrasje Ook weer zo'n heerlijk plekje! Na nog wat door de straatjes te hebben gelopen gingen we terug naar het hotel. Op de kamer stond een waterkoker en theezakjes. Met een heerlijk kopje thee keken we op de televisie naar een muziekclip. De clip leek een uur te duren. Er waren alleen mooi geklede mannen te zien op paarden met zwaarden in hun hand. Zij werden bekeken door even mooi geklede vrouwen, die met een ongeruste blik op het gezicht het zwaardgevecht van de mannen volgden. Buiten het typisch Indiase gezang hoorde je ook een " slangenbezweerders-fluit", zwaardgekletter, hinnikende paarden en loeiende koeien. Na het eten wilde ik graag nog even naar de Jagdish-tempel om nog een keer de ceremonie met muziek te zien. Reinier ging ook mee, want die had het de vorige avond niet gezien, omdat er een groepje naar de geldautomaat ging, en de rest even in de tempel ging kijken. Het was weer even druk en indrukwekkend als de vorige avond. Toen we de hoge tempeltrap weer af liepen, zagen we Ben, Brigitte en Janien. Met twee tuktuk's gingen we terug naar het hotel. Daar zagen we aan de overkant een heerlijke Amerikaanse koffiezaak en konden daar een heerlijke cappuccino en espresso drinken. Bij het oversteken naar het hotel zagen we weer een aantal mannen met de voor India bekende grijsdekking; henna. Plukken grijs, of hele kapsels zijn knaloranje of hebben een oranje gloed.

Dag 10. Vandaag een mindere dag. Na heel wat anderen had ik vandaag de "diarree-beurt". De lange busrit deed de ingewanden ook niet goed. Het gehobbel wekte het alleen maar op, met als gevolg dat we in de berm stopten. Margreet moest ook naar het toilet. Zij ging vlak bij de bus zitten, maar ik liep toch maar even door totdat de bus uit zicht was. Wat een opluchting! Later zag ik dat een herder met een stel geiten het tafereel stond te bekijken. Nou ja, die zien we toch nooit meer. We hadden nog wel een stop in Ranakpur. Hier staat de 15e eeuwse Chaumukh-tempel, een van de mooiste jain-tempels. Nou, geen woord teveel gezegd. Binnen zie je prachtig beeldhouwwerk in marmer, waaronder 1444 zuilen! Geen twee zuilen zijn hetzelfde. Een prachtplek!

Dag 11. Vanmorgen kon ik vanwege koorts en buikklachten niet mee Jodhpur. Wel jammer om de blauwe stad te missen. Rogier wilde bij mij blijven, ook al hadden anderen aangeboden op hem te letten. Om een uur of een stelde ik voor toch een tuktuk te nemen en even in de stad te gaan kijken, anders vond ik het zo zonde. Buiten voor het hotel stond er gelukkig een en ik vroeg of hij ons bij een artcraft-winkel wilde brengen. Bij de tweede winkel zag het er naar uit dat ze een kaarsenstandaard zouden verkopen, waarnaar ik nog op zoek was. De chauffeur van de tuktuk zou buiten wachten. Het bleek een groothandel voor antieke spullen te zijn, die voornamelijk aan het buitenland verkoopt. We liepen door de enorme kelder die volstond met een keur aan antiquiteiten. Ik zag niet wat ik zocht en de jongen vroeg ons nog even te gaan zitten, zodat hij wat spreien kon laten zien. Gelukkig kregen we een fles water, want het was verschrikkelijk heet. Omdat ik me niet tof voelde nam ik vrij snel vier kussenhoesjes en een sjaal. Wel spijtig van de prachtig geborduurde spreien, want toen de anderen terug kwamen, bleken ze naar het andere " filiaal" geweest te zijn en de mooiste spreien gekocht te hebben. De tuktuk-chauffeur stond nog steeds voor de winkel. Ik vroeg hem bij een kraampje te stoppen om Menthos te kopen, maar hij wist een beter adres. We stopten bij een winkeltje, waar zo'n bijzondere sfeer hing! Het was een kruidenier en de eigenaar was bezig een grote wierookstandaard aan te steken. Met een stok met vuur liep hij door de winkel. De klanten bleven rustig wachten. Echt een Indiaas momentje. Gewapend met Menthos kropen we de tuktuk weer in en werden weer bij het hotel afgezet. Om vier uur kwamen de anderen terug en vertrokken we naar de Bishnoi-dorpjes. Deze mensen aanbidden de natuur en zijn vegetarisch. Ze houden buffels, schapen en geiten voor de melk. Ze dragen witte kleding en een witte tulband. Deze tulband bestaat uit zeven meter stof. De vrouwen dragen waaiervormige neusringen, grote enkelbanden en metalen armsieraden. (Jammer genoeg zouden we in totaal maar een vrouw zien, die wel een neusring met ketting eraan droeg, die bij de oorbel uitkwam. Ook had ze veel armbanden om). Buiten bij het hotel stonden een aantal " Kuifje-Jeeps" klaar om naar deze dorpjes te vertrekken, die in woestijnachtig gebied liggen. We stopten als eerste bij een pottenbakkersfamilie. Er werd daar van alles van klei gemaakt, tot eeltraspen voor de voeten aan toe! Leuk om te zien! In het volgende dorpje werd opium gerookt. Dit was wel grappig. De mannen moesten natuurlijk allemaal even de tulband op voor een foto. Als laatste gingen we naar een wever. Er barstte een enorme moessonbui los en het erf stond volledig onder water! Met bakken kwam het uit de hemel.

Na deze bezoeken stopten we op een prachtig plekje in woestijnachtig landschap bij een meertje. Nu kwamen de flessen drank, frisdrank en chips te voorschijn, die Mahipal op de heenweg had gekocht. Het was de bedoeling dit bij zonsondergang op te drinken, maar het miezerde zachtjes. Maar dat gaf niet. De sfeer was bijzonder en de locatie prachtig! We zagen vier pauwen in de bomen om ons heen, die flink van zich lieten horen.

Dag 12. Vandaag een lange rit voor de boeg. Omdat er onderweg geen goed restaurant zou zijn, adviseerde Mahipal om in Jodhpur langs de weg wat fruit (ik kocht een zak custardappels, een soort granaatappels met witte binnenkant, die je ook open kunt breken en de losse vruchtvleesstukjes op kunt eten), koekjes en drinken te kopen. Onderweg hadden we een stop, omdat de chauffeur moest rusten. We stopten in een stadje, bij een restaurant dat aan een kruispunt lag. Het klinkt niet aardig, maar het zag er zeer ranzig uit! Zelfs op de stoelen ging je liever niet zitten. We liepen een beetje langs de weg. Er stopte een auto bij het restaurant. De achterbank was eruit gehaald en in dat gedeelte zaten tien mensen. Ze waren onderweg naar Nagaur en wilden graag een Engels gesprekje aanknopen. Waar we vandaan komen en hoeveel kinderen ik heb. Ze wilden heel graag op de foto. Voor die gelegenheid werd er ineens een kindje van een jaar of anderhalf tussen de banken vandaan gehaald. Dolblij omdat ze op de foto stonden stapten ze allemaal weer in de auto en reden verder. Om zo'n uur of vier kwamen we in het hotel in Bikaner aan. Het was een prachtig hotel; een soort (roze) paleis. De hal binnen was prachtig beschilderd en er was een "gouden" panoramalift. Na de koffers op onze kamers gezet te hebben, vertrokken we richting woestijn. Het was niet echt een zandwoestijn, er was vrij veel groen te zien, dat als pollen en struikjes tussen het zand groeide. Op een gegeven moment werden de wegen te smal voor de bus en stapten we over in dromedariskarren. Heerlijk wiegend liepen we in stilte door het landschap, alleen met het geluid van de ploffende voeten van de dromedaris in het zand. Er kwamen wat zandduinen in zicht. Ineens stond er een soort fort. Daar stonden mensen in prachtige kleding en mooie tulbanden te wachten. Er stonden twee halve cirkels met tafels en stoelen in het zand. De tafels waren keurig gedekt, als in een film. Mooie tafelkleden, servies en wijnglazen. Op een betonnen plateau in het midden van de tafels, maakten muzikanten muziek en er werd gedanst door twee meisjes in prachtige kleding. De keurig geklede obers kwamen steeds met een schaal met een klein gerecht dat ze op de borden legden. Het eten was heerlijk. Het was heel gezellig. We keken naar de sterren en luisterden naar de muziek en genoten van de dansende meisjes. Kortom, een heel bijzondere avond!

Dag 13. Na het ontbijt gingen we niet mee naar de rattentempel. In de reisbeschrijving van het reisburo stond dat Bikaner op een oude karavaanroute ligt en dat er een lange bazaarstraat naar het fort leidt. Dus wij met de tutktuk naar "de markt". De chauffeur zette ons af in een brede straat en zei dat dit de markt was. Ik verwachtte een lange straat met veel locale kraampjes met hopelijk wat typisch Indiase souvenirs. Maar het was "National Geografic Channel India" ! Geen kraampjes dus maar een ontzettend drukke straat, met oude vervallen huizen en kleine winkeltjes voor de dagelijkse benodigdheden. Op straat reden veel auto's en brommers, er liepen kamelen, paarden en wagens getrokken door ossen. Overal lag afval en koeien lagen midden op de weg of aten van een berg neergegooid groente-afval. Geen toerist te zien. We keken onze ogen uit. Op gegeven moment zagen we een man op de grond liggen, die helemaal, maar dan ook helemaal, onder de vliegen zat. " Leeft hij nog wel?" vroeg Rogier. Op dat moment draaide hij zijn hoofd naar ons toe en zijn grote, holle ogen keken ons aan. Dat ging door merg en been!! We liepen over een rails, een enkel-spoor dat de straat in de breedte overstak. Hier zal toch geen trein rijden, vroegen we ons af, omdat de rails tussen twee huizen vandaan kwam? Na nog een stuk verder gelopen te hebben, besloten we terug te gaan naar het hotel. We vonden snel een tuktuk, die al na korte tijd stopte. We stonden achter een blokkade van auto's, tuktuk's en andere vervoermiddelen. Olivier stak zijn hoofd even uit de tuktuk en zei:" Ik denk dat de trein eraan komt!" De chauffeur bevestigde dat. Ik zei dat we even gingen kijken en liepen naar de spoorbomen. Niet te geloven: tussen de twee huizen doemde een enorme locomotief op, die rakelings langs de muren reed. Er volgden vele wagons, waaraan mensen op treden stonden of zaten. Niet te geloven, een trein door zo'n drukke straat. Wel weer heel bijzonder om mee te maken. Nadat de spoorbomen weer open waren, kwam het verkeer langzaam op gang en gingen we verder. Ineens zagen we midden op straat de man zitten, die eerst nog op de stoep lag. Tussen tientallen optrekkende brommers, auto's en tuktuk's zat hij daar!! Niemand stopte, niemand hielp hem. We waren nog net op tijd terug bij het hotel om mee te gaan naar het Junagargh Fort. Ook dit fort was van roze stenen gemaakt. Bij de ingang waren al twee kleine tempels, waar het heel druk was met biddende mensen. De binnenkant van het fort was prachtig. Veel mooi beschilderde paviljoens. In de kamers stond nog veel meubilair van de laatst heersende maharadja's, de muren soms bekleed met een bewerkte gouden laag. Vanaf het dak had je een mooi zicht op de tuinen. Aan het eind van de middag gingen naar een van de twee kamelenfokkerijen in Azie. Wel leuk om te zien, de kamelen in verschillende fasen. Er zaten grappige exemplaren bij, sommige met hele lange kinharen. We aten om acht uur op het dakterras van het hotel, wat zeer verrassend was! Een roze stenen omheining, zand met af en toe een plukje gras, bakken met bloemen en daar tussen in de tafels en stoelen. Je had er een prachtig uitzicht over de stad. Er werd muziek gemaakt en gedanst.

Dag 14. Vandaag onze laatste echte "hele" dag in India. Om tien uur vertrokken we weer voor een flinke rit. We maakten een stop in het district Shekhawati. Dit was vanaf 1471 een onafhankelijk staatje tot het in 1738 bij het koninkrijk Jaipur werd gevoegd. Het gebied ligt op een oude karavaansroute en zorgde voor een goede handel in opium, kruiden en katoen. Je vindt hier dan ook veel grote koopmanshuizen. We maakten een wandeling door een klein dorpje. Varkens en koeien liepen door de straatjes. De huizen waren oud, maar waren nog steeds bedekt met het originele houtsnijwerk en vele fresco's. Het was er heel rustig en gemoedelijk, mede omdat er

geen grote verkeerswegen door dit gebied lopen. Hierna hadden we nog 150 kilometer voor de boeg. Het landschap was schitterend; knalgroen met stukjes woestijngrond ertussen. Op een gegeven moment stopte de bus in een piepklein dorpje, Surajgargh, ook met oude fresco-huizen. Het deed Middeleeuws aan. Omdat de bus in een bocht stopte dachten wij dat hij de draai niet kon maken, maar het bleek dat we hier zouden overnachten! Het hele dorp stond om de bus heen en er stond een tuktuk klaar voor de koffers. We liepen achter Maihipal aan en stonden na een aantal nauwe straatjes doorgelopen te hebben ineens voor een enorme fortpoort, met een grote zwartgeverfde deur met grote koperen sierschroeven erin. In die deur zat weer een klein deurtje waar je zo doorheen kon kruipen. Als in een film. De grote deur werd geopend en voor ons zagen we een flinke groene, goed onderhouden tuin. Daarin lag een stenen trap met bewerkte leuningen, die naar een prachtig fort leidde. Bovenaan de trap stond een man in spijkerblouse en broek en cowboyhoed. Hij omhelsde de mannen uit de groep en gaf de vrouwen een hand, nadat we eerst een ketting van oranje Afrikaantjes om hadden gekregen. We gingen naar binnen en kwamen in een hele mooie hal, ook weer met Maharadjameubels en veel schilderijen en foto's. Dit was het fort van de keizer geweest. Later op het dak zagen we dat ernaast het fort van de koningin stond. Via allerlei kleine trappetjes en tunneltjes kwamen we bij onze kamers. Heel mooi beschilderde muren en een marmeren badkamer!! Zelfs een klein tv-kamertje. Toen kwam Olivier ons roepen en vroeg of we even naar hun kamer kwamen kijken. De kamer lag aan het ommuurde dakterras en had zes boogramen met een houten boogdeur in het midden. We kwamen een enorme kamer binnen met allemaal stenen bewerkte pilaren. Temidden daarvan stonden twee prachtige bedden met houtsnijwerk. Rond de bedden hingen gele doorschijnende gordijnen. Ook hadden zij een grote marmeren badkamer. Dit moet de kamer van de keizer geweest zijn, dachten we. Rogier vond onze kamer meteen klein. De man met cowboyhoed ("General Manager van de Maharadja") had ons gezegd dat zijn zonen onderweg waren met geluidsboxen voor de disco. Toen we even later door een van de boogvormige openingen van het dakterras keken, kwam er net een wagen getrokken door een ezel de poort binnen. Op de kar lagen twee enorme boxen en nog wat apparatuur. Al snel hadden zij de installatie op het dakterras gebruiksklaar gemaakt. We gingen met z'n allen op het dakterras zitten waar zitjes stonden. We liepen ook wat rond om de prachtige fresco's te bekijken die overal te zien waren. De muziek ging aan en obers kwamen de soep brengen. We waren de enige gasten. En er was een gezin uit Delhi waarvan de man bij de reisorganisatie met wie we reisden werkte, en die een kijkje kwam nemen. Ook stond er een jongen uit het dorp met een tafeltje met armbanden, die in het dorp gemaakt waren. Het was ontzettend gezellig!! Na een uur gingen we de eetzaal binnen. Ook weer een en al pracht. Heel mooi gedekte tafels en het eten was heerlijk. Dit was echt een topplek!!

Dag 15. In alle vroegte heb ik met Olivier nog door het dorp gewandeld. Daar kwamen we Marion tegen. Samen liepen we een schoolplein op en mochten de hele school zien, wat ontzettend leuk was. In alle klassen begroetten de kinderen ons en ze vonden het heel leuk dat we een kijkje kwamen nemen. Er werd zelfs nog een lied gezongen. Om elf uur was het tijd om te vertrekken en richting Delhi te gaan. Maar dat ging niet zomaar! De bus stond op dezelfde plek en erom heen stond het vol mensen. Hele schoolklassen in schooluniform dromden om de bus. De General Manager zei iedereen persoonlijk gedag en we werden door iedereen uitgezwaaid tot de bus de hoek om ging!

De weg was ontzettend slecht; vol kuilen en gaten. We reden dus heel langzaam, maar ja, wel weer een mooi uitzicht. Na zo'n tachtig kilometer werd de weg beter en reden we wat sneller. Eigenlijk hadden we weer een hele busdag. Aan het begin van de avond naderden we Delhi en we zouden nog gaan eten. Maar we kwamen in een gigantische file terecht!! Zesbaans en iedereen rijdt dwars door elkaar heen. Er reed een "Suzuki-busje-ambulance" met een sirene die uit een megafoon op het dak kwam. Niemand ging opzij. Ruim een uur hoorden we sirene tevergeefs loeien. Naast de rijbanen van de snelweg, lag een sub-weg die een meter lager lag en die stond helemaal onder water. Auto's en brommers reden voor bijna de helft onder water! En de meesten wilden invoegen op de snelweg. Opvallend is de rust van de mensen. Volle bussen waarvan het dak ook nog vol mensen zat en waar ook mensen aan de trap naar het dak hingen. Iedereen ondergaat de file gelaten. We zeiden tegen Mahipal dat we het avondeten over zouden slaan, omdat we anders, zoals het er nu uitzag niet op tijd op het vliegveld aankwamen. We zagen een bord met een vliegtuig erop en waren blij, maar toen we dichterbij kwamen bleek dat het nog negentien kilometer was! We hadden in drie kwartier slechts twee kilometer afgelegd.

Ineens kwam er wat vaart in, maar toen bleek dat de file zich opsplitste naar een 18-baans tolstation! Er stonden zelfs tractoren en paard en wagens! Daarna kwam iedereen natuurlijk weer bij elkaar en stonden we weer vast. Uiteindelijk loste de file op en kwamen we op tijd bij de luchthaven aan. We namen afscheid van Mahipal, de chauffeur en waterman en zeiden dat het onvergetelijk was en bedankten hen uitgebreid. Het was nog een hele tour om de hal binnen te komen. Al je papieren moest je laten zien, ook de bevestiging van het reisburo, die sommigen al weg hadden gedaan of niet meer konden vinden. De beveiliging is daar ongelofelijk streng. Elke passagier wordt gefouilleerd. Rogier had nog een blikje cola in zijn tas, maar dat maakte douanier open, zodat hij het nog op kon drinken. Als afscheidsmaal namen we met de hele groep een MacMaharadja bij de MacDonalds. India was helemaal geweldig en nog elke dag koesteren we onze herinneringen. Vooral de aardige mensen zullen ons lang bijblijven.

Vietnam met kinderen reisverhaal

Familie De Nooijer, zomer 2011

Neem je kinderen mee op reis! Wat worden we toch vaak voor gek verklaard; "zal je dat nou wel doen?", "wat moeten die kinderen daar toch? ", " arme kinderen, zo lang in het vliegtuig". Zomaar een paar vragen die wij vaak krijgen. Tot onze familie en vrienden onze foto's zien en de kinderen enthousiast horen praten over alle belevenissen ver weg. Tja! Alle foto albums zijn al meerdere keren in de klas van onze kids bekeken. Gewoon doen dus!

Op reis naar Vietnam met de kinderen? Zeker doen! Vietnam kan je makkelijk individueel (of anders met een groepsreis) bereizen. Het openbaar vervoer is eenvoudig en de bevolking is erg vriendelijk. De accommodaties zijn prima en er is erg veel leuks te doen voor de kinderen (zie activiteiten op deze site). Bijgaand doen wij verslag van onze belevenissen in het land van de rijzende draak, het was onvergetelijk mooi! Vragen of suggesties? Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. Kijk ook eens op onze blog, http://blog.metdekinderenopreis.nl/ en volg onze avonturen (bijna jaarlijks) 'live'!

Dag 1-5 (en dag 6-7) Ho Chi Minh stad (Saigon)

Na een lange vlucht (ongeveer 16 uur) vanaf Amsterdam, via een wachttijd van vier uur op Singapore (zie "stedentrips" op deze site), komen we eindelijk aan in Ho Chi Minh stad. Het voormalige Saigon overvalt ons letterlijk en figuurlijk. Al die brommertjes, al die mensen met van die leuke petjes ("die wil ik ook papa"), al die hoge gebouwen en smalle straatjes: het is een cultuurshock! We komen 's middags bij ons hotel aan (hotel Sol Chancery, 196 Nguyen thi Minh Khai, Meer info) en gaan direct op pad. Dat wordt ons ook aangeraden om zo de jetlag snel te overwinnen. Het is simpel: je stapt het hotel uit en wordt direct opgeslokt door alle drukte! Voor ons hotel ligt een leuk parkje waar we lekker neerploffen en mensen gaan kijken. Mika (7 jaar) en Skye (4 jaar) vergapen zich aan alle drukte waaronder de sporters in het parkje en de gezinnen die met hun kinderen aan het relaxen zijn. Het is warm (graadje of 30) en al snel hebben onze kinderen contact in de speeltuin. Daar is een klein meisje voor cheerleader aan het spelen met oranje pluimen: oranje boven in Saigon!   
 

Daarna lopen we door naar de Ben Thanh markt, een prachtige overdekte markthal waar vele waren worden verkocht. Terwijl Skye zich vergaapt aan de verse levende vis, wordt Mika aan alle kanten belaagd door koopvrouwen die maar al te graag een knuffel van hem willen. Gek wordt hij ervan. 'Savonds gaan we lekker met zijn allen eten bij een Vietnamees restaurant waar we geen flauw idee hebben wat we eten! Om daarna nog even lekker door de drukke straten te slenteren, voordat we (we hebben zo lang mogelijk de dag gerekt) kapot in ons bed direct in slaap vallen.

De dag erna staan we bewust vroeg op (uurtje of zeven), want de stad lonkt: we gaan met een riskja sightseeing! En wel in de Chinese wijk van Ho Chi Minh, Cholon genoemd. Helemaal geweldig is het om met de riksja dwars door het drukke verkeer heen te gaan. En verbazingwekkend is het om al die massa steeds op je af te zien komen, om vervolgens vlakbij je netjes om je heen te rijden. Georganiseerde chaos! En wij in NL ons maar druk maken om de gekte op de weg, tja. We bezoeken in Cholon een paar prachtige tempeltjes, waar Mika en Skye wierookstokjes mogen branden. Ja, zoals het goede kinderen betaamt kunnen ze vervolgens geen maat houden en staan ze met hele bossen bij de grote kandelaren. Wij bezoeken achtereenvolgens de Phuoc An Hoi Quan pagode, Hoi QUan Nghia An pagode en de Thien Hau pagode. Overigens kan je je met een taxi (goedkoop) ook vrij snel verplaatsen in deze grote stad. Na dit bezoekje gaan we per riskja naar de Binh Tay markt, wederom een prachtige markthal waar wij onze ogen uitkijken! Daarna terug naar ons hotel, om 'smiddags het franse deel van de stad (Dong Khoi) te bezoeken. Het is net Frankrijk daar met een echte Notre Dame, stadhuis, postkantoor en mooie dure hotels waar je 's avonds een prima hapje kan eten. En dat doen we dan ook; we gaan 'savonds lekker eten op het dakterras van het Rex hotel, waar in de Vietnam oorlog meerdere journalisten waren gehuisvest. De geschiedenis is voelbaar en het uitzicht over de stad prachtig.

De dag erna staat een echt hoogtepunt op de agenda: de Cu Chi tunnels, een kilometers lang ondergronds gangenstelsel dat in de oorlog volop werd benut (de Amerikanen werden er gek van). Het is onvergetelijk om te zien hoe (demonstratie) een Vietnamees in een paar seconde onder de grond verdwijnt en je daarvan geen spoor ziet. Daarnaast zien we daar allerlei booby traps die in de oorlog werden gebruikt. Het is vreselijk oorlogstuig, waar we even ademloos bij stil staan. Voor de liefhebbers is er ook een schietbaan, maar dat gaat ons op dat moment iets te ver. Tenslotte vinden de kinderen het helemaal geweldig om zelf door de krappe gangen te kruipen, waar papa en mama nauwelijks doorheen passen (tijd voor de weightwatchers). 'Smiddags gaan we naar één van de vele Aquaparken in Saigon ("waterpark Ho Chi Minh city") waar we heerlijk afkoelen om 'savonds opnieuw in de stad heerlijk Vietnamees te eten. De Vietnamese keuken is een waar genoegen, een combinatie van de Aziatische en Franse keuken. Nog andere leuke activiteiten in Saigon?

• Bezoek het herenigingspaleis, voorheen het presentieel paleis van Saigon.
• Bezoek het oorlogsmuseum met groot oorlogsmaterieel (helicopters, tanks).
• Bezoek het poppentheater, een echte Vietnamese traditie.
• Bezoek de dierentuin van saigon.
• En vergeet tot slot de keizer Jade tempel niet te bezoeken. Een werkelijk prachtige oude Vietnamese tempel.

Dag 5-6 Can Tho (Mekong delta)

We rijden door naar de plaats Can Tho om daar de drijvende markten te bezoeken. De rit van Saigon naar Can Tho in de Mekong delta duurt ongeveer vier uur, onderbroken door een bezoekje aan het plaatsje My Tho. Daar maken we een prachtige boottocht over de Mekong delta om daarna in een sampan door de smalle lagunes te varen. Ook op het water is het een drukte van belang. 'Smiddags eten we een specialiteit van de Mekong delta, de olifantsoor vis, en bezoeken we op Coconut eiland een snoepjes makerij (echt handwerk). Overigens proeven we tijdens het middageten ook een stukje slang, dat erg op kip lijkt. De kinderen (en wij ook) vinden het maar erg eng. Daarna bezoeken we een slangenboerderij, waar we ons vooral verbazen over de veelheid aan slangen. Een indrukwekkend bezoek, ook omdat het er net even anders is dan in onze eigen dierentuinen. We rijden daarna door naar Can Tho, waar we slapen in hotel Saigon, 55 Phan Dinh Phung (Meer info).

Can Tho is prachtig gelegen in de uitgestrekte Mekong Delta. 'Sochtens vroeg staan we vroeg (6 uur) op omdat je bij Can Tho de drijvende markten vindt, een werkelijk zinnenprikkelende ervaring voor het hele gezin. Eigenlijk staan we nog te laat op, want het is al warm aan het worden en dan gaan de markten weer "naar huis". Sta dus om 5 uur op! Die ochtend op de Mekong delta tussen de bootjes met verkopers zullen wij nooit meer vergeten. De bootjes meren letterlijk bij je bootje aan met al hun waren: koffie, thee, fruit: geweldig! Het is een drukte van belang en een prachtig kleurrijk spectakel. Onvergetelijk, Mika en Skye hebben het er nog over. Daarna kan je in Can Tho zelf tenslotte lekker eten en slenteren over de boulevard. 'Middags rijden we terug naar Ho Chi Minh stad waar we in hetzelfde hotel als eerder overnachten daar. De dag erna rijden we door naar Nha Trang, een lange busrit van bijna 12 uur!

Dag 7-10 Nha Trang

Na een onwijs lange busrit komen we aan in deze Vietnamese mondaine badplaats, waar de Vietnamezen zelf ook op vakantie gaan. En dat is te zien! Mooie winkels, restaurants, pretparken en heel veel watervertier. We slapen in hotel Hai Au, 03 Nguyen Chanh (Meer info). Nha Trang heeft een prachtige lange boulevard, attracties en je kan er diverse watersporten doen zoals jetskiën, snorkelen, duiken en parasailen. Onze kinderen vonden het helemaal geweldig. Vanuit de haven van Nha Trang vertrekken dagelijks bootjes naar de diverse eilanden in het gebied. Op onze eerste dag gaan we lekker snorkelen en bezoeken we per boot een mooi eilandje met een heus bounty strand. Op dat strand kunnen we parasailen, iets waar Mika het nog steeds over heeft. Echt geweldig!

De dag erna gaan we naar de modderbaden van Thap Ba. Helemaal geweldig! Is het al prachtig om al die Vietnamezen in de modder te zien, zelf is het feest er niet minder om. Mika en Skye vermaken zich prima, spelen lekker met de modder en wij rusten ook even lekker uit van alle indrukken totnogtoe. Je kan je hier ook laten masseren, maar daar kiezen wij niet voor (tijd is kostbaar). Wij gaan 's middags nog even naar de Long Son pagode (moet je zien) in het centrum van Nha Trang. Deze prachtige kleurrijke tempel, met een "monnik school", is een lust voor het oog. Je kan de berg oplopen met bovenin een enorme boedha. Halverwege kom je langs een kleine pagode met een enorme klok waar een monnik je uitnodigt om onder de klok te gaan zitten. Vervolgens gaat hij bidden terwijl hij met een soort klepel tegen de klok aanstaat. Een hele bijzondere ervaring! Wat het bezoek aan deze tempel ook zo bijzonder maakt is de ontmoeting met een aantal hele oude monniken (in de 90 jaar). Vooral onze kinderen leggen het contact, waardoor ook wij even een momentje met hun mogen doorbrengen. Onvergetelijk. Wat kan je verder nog doen in Nha Trang?

• Po Nagar cham torens, oud Hindoe erfgoed.
• De haven van Nha Trang met zijn prachtige gekleurde vissersboten.
• Bezoek het plaatselijke pretpark.

Dag 10-13 Hoi An

Vanuit Nha Trang pakken we het vliegtuig naar Hoi An, een oud Chinees handelsstadje dat op de Unesco werelderfgoedlijst staat. Ons hele gezin is het erover eens: wat is Hoi An mooi! En wat kan je er veel doen voor het hele gezin, wij overnachten net buiten het historisch centrum bij Agribank Hoi An beach resort (Lac Long Quan Tan Thinh (Meer info). Na aangekomen te zijn duiken we direct in de zee (we lopen er zo in) om daarna bij zonsondergang naar Hoi An te gaan. De prachtige kleurige huisjes van het centrum kleuren prachtig rood en okergeel, schitterend! Wij bezoeken met een soort combipas (verkrijgbaar bij de plaatselijke VVV) achtereenvolgens de Japanse brug, het Tan Ky huis, de Tran family chapel en meerdere mooie tempeltjes. De dag erop gaan we met het gezin fietsen in en om Hoi An. Deze fietstocht maakt grote indruk, we fietsen langs de plaatselijke rijstvelden en ontmoeten vele inwoners. Het is een onvergetelijke ervaring, er is bijna geen betere manier om dicht bij de plaatselijke gebruiken te komen. Onderweg komen we langs een prachtige begraafplaats, mooie woningen, leuke winkeltjes, werkers in de rijstvelden en rietwerkers in de plaatselijke lagunes. Wij bezochten met de fiets ook het vissersplaatsje Thanh Ha, daar lagen de garnalen op de kant te drogen. Echt onwijs gaaf!

Die middag gaan we lekker met zijn allen op kookcursus. Je hebt meerdere adressen hiervoor, informeer dus ter plaatse. Uiteraard beginnen we met het maken van spring rolls, daarna maken we een heerlijk stoofpotje en we sluiten af met een heerlijk toetje. Uiteraard eten we het allemaal zelf op! 'S avonds gaan we nog shoppen in Hoi An en kopen we een prachtige handschildering, die nu in onze woonkamer prijkt. Leuk om te weten; in Hoi An kan je (goedkoop) maatpakken en andere kleding laten aanmeten. De dag erna kan je het ophalen!

Wat kan je nog meer doen in en om Hoi An?

• Bezoek Cua Dai beach.
• Als je tijd over hebt: bezoek Cam Kim eiland (leuk dorpje en dito houtsnijwerken).
• Op een uur rijden (met de bus) van Hoi An vindt je My Son, de evenknie van Ankor Wat in Cambodja. Een prachtig complex uit de tijd van de Hindoe heersers. Een vergelijking met Ankor Wat is wat teveel van het goede, maar het is wel mooi!

Dag 13-15 Van Hoi An naar Hue

We vertrekken, met pijn in ons hart, richting Hue. Onderweg bezoeken we de marmeren berg, waar we heerlijk opklimmen en de tempeltjes bezoeken. Aan de voet van deze berg ligt een dorpje met marmer makers. Je kan hier prachtige souvenirs kopen! Daarna bezoeken we het Cham museum in Danang, gewijd aan de oude Hindoe cultuur (zoals in Indonesie). We rijden verder via de prachtige Hai Van Pass ("pas van de oceaan wolken") en komen eind van de middag aan in Hue, de keizerlijke stad van Vietnam, waar we slapen in Hotel Hue Queen (29 Tran Quang Khai Meer info).

Hue

Deze voormalige keizerlijke stad biedt de mooiste Vietnamese architectonische bouwwerken. We beginnen onze stadstour bij de koninklijke / keizerlijke graven (laat een taxi je erheen brengen, het zijn er meerdere). Het barst er van de beelden wat mooie plaatjes met onze kinderen oplevert. Daarna gaan we naar de citadel van Hue (trek er een uur of drie voor uit), ook wel de verboden stad genoemd. Let wel: een deel van deze verboden stad werd in de Vietnam oorlog verwoest, bezoek vooral dat deel dat nog intact is ("achter de olifant")! (prachtig) S'middags maken we een heerlijk boottochtje over de parfum rivier en bezoeken we de Thien Mu pagode, waar we het geluk hebben dat de monniken net aan het bidden zijn. Mika en Skye kijken ademloos toe hoe de in prachtig geel geklede monniken bidden. Die avond gaan we (ook doen!!) "keizerlijk" uit eten, het zogenaamde Royal dinner bij restaurant King. Bij binnenkomst worden we direct verkleed in koninklijke stijl om vervolgens onder begeleiding van live muziek aan tafel te gaan. De keizer neemt plaats op een podium, terwijl er feestelijk wordt gedineerd. Trouwens; op meerdere plekken in Hue (ook in de Citadel) kan je je laten opdirken (sminken en kleding) tot keizer of keizerin. Echt heel leuk! De dag erna sluiten we leuk af in Hue met een bezoek aan de Dong Ba markt, een werkelijk prachtige lokale markt met schitterende mensen en prachtige waren.

Dag 15-17 en 18-19 Hanoi

We pakken het vliegtuig vanuit Hue naar Hanoi waar we slapen in hotel Flower (55 Nguyen Truong to ba Dinh, Meer info). We komen pas laat aan en gaan lekker eten in het Franse deel van de stad bij het wereldberoemde hotel Sofitel Metropole. Dit hotel is beroemd uit de Vietnam oorlog en je vindt er veel historie binnen. Het is "op chic" eten hier, wat onze kinderen echt geweldig vonden. Bell boys begeleiden je van begin tot eind van de avond, het eten en drinken is er heerlijk (je kan kiezen tussen de Franse of Vietnamese keuken). Wij genoten na twee weken Vietnamees van een heerlijk biefstukje! (met een flesje wijn)

Tja, en dan de dag erna Hanoi in; waar moet je beginnen? Wij pakten een Riksja voor twee uurtjes om een beetje overzicht te krijgen. Al snel bleven we hangen in de "oude" wijken rondom het Hoan Kiem meer, waar je werkelijk geweldig kunt shoppen. Elke straat heeft de naam van het ambacht wat daar werd uitgeoefend. Wat Hanoi ook zo leuk maakt zijn de leuke restaurantjes en koffiebars, het is net Parijs! Aan het Hoan Kiem meer ligt een prachtige tempel, waarbinnen het prachtig is. Een komen en gaan van Vietnamezen die eventjes uit de drukte van de stad stappen. Onze kinderen zijn er danig van onder de indruk, ook van de mooie kaligrafie die voor hun ter plekke wordt gemaakt. Na het bezoekje aan deze tempel lopen we terug de stad in naar het theater waar we een heus waterpoppen ballet gaan bijwonen. Je mag het niet missen, ook al is het misschien wat toeristisch. Het is prachtig, wij werden er allemaal stil van! We sluiten de dag tenslotte af bij de tempel of literature, een prachtige Confusius tempel en in 1070 opgericht ten behoeve van onderwijs en academici. Met een beetje geluk kom je de studenten in de tuin van het complex tegen (reken er niet op, ze worden belaagd door toeristen).

Tja, en je mag natuurlijk het mausoleum van Ho Chi Minh niet missen. Stil wordt je van de aanblik van de grote leider die je overal in Vietnam tegenkomt.

Dag 17-18 Mai Chau vallei

We verlaten Hanoi en reizen per bus het binnenland in, het wordt groener en groener (en het regent meer). Het landschap verandert in een ongekende groene oase, waar rijstvelden in elkaar overgaan en mensen het land bewerken. Na de drukke stad een verademing, we kijken ademloos naar het panorama dat ons passeert. Na een tocht van een uur of zes komen we aan in de Mai Chau vallei waar de "witte thai" wonen, een bergvolk. We overnachten bij hen in een puntgave paalwoning, midden in het dorp (home stay witte Thai volk, Meer info). Direct bij aankomst knallen de kinderen de paalwoning in, waar klamboes zijn opgehangen boven campingmatjes. Een echte kampeerervaring, dat wordt lekker (slecht) slapen! Daarna gaan we met zijn allen wandelen door de rijstvelden en het dorpje waar de mooiste ambachten zijn (houtsnijwerk, geweven kleden). En 's avonds koken de witte thai voor ons en genieten we van rijstwijn en live muziek. Een onvergetelijke ervaring. We kunnen het niet laten om een prachtig kleed mee naar huis te nemen.

Dag 19-22 Halong baai

Met pijn in ons hart (en een slechte nachtrust) nemen we afscheid van het prachtige dorpje en onze gastvrouwen. We genieten nog eenmaal van de prachtige rijstvelden voordat de stedelijke gebieden weer in zicht komen. We overnachten in Hanoi en de dag erna reizen we direct door naar Halong baai, waar we zullen nagenieten van alle prachtige indrukken die we de afgelopen weken hebbben opgedaan. We slapen in het Tuan Chau resort (Halang city Quan Ninh provincie, Meer info). Het is een echt toeristisch resort met een zwembad en mooi strand, waar we lekker kunnen relaxen.

De prachtige kalkrotsen van Halong Baai zijn betoverend (werelderfgoed). Tijdens ons verblijf maken we een prachtige boottocht door het gebied en meren we aan bij mooie eilandjes en de prachtige grotten van Hang Da Go of Hang Sung Sot. 'S avonds gaan we naar Halong stad om een hapje te eten. In deze stad is verder niet zo heel veel te beleven. En zo komt een eind aan een prachtige reis door het land van de rijzende draak, een land dat we nooit meer zullen vergeten.

Op de terugweg maken we een stopover van zes uur op Singapore, wat ons de mogelijkhied biedt om nog even deze prachtige wereldstad in te duiken (slechts een kwartiertje vanaf de luchthaven, doen!). We bezoeken daar het prachtige havengebied Esplanada, met zijn wolkenkrabbers en enorme shopping malls. Meer informatie over deze stopover bestemming vindt je elders op deze site (bij "stopover steden" en "stedentrips").

Verenigde Staten met kinderen reisverhaal

Stijn, Ellen en kleine Teun in Noord Amerika: verslag september-oktober 2010

Meer info? (http://www.stijnenellen.com)

Route:

10-09-2010    Brussel
11-09-2010    Las Vegas
12-09-2010    Las Vegas
13-09-2010    Zion NP
14-09-2010    Zion NP
15-09-2010    Zion NP
16-09-2010    Grand Canyon NP, North Rim
17-09-2010    Grand Canyon NP, North Rim, Page
18-09-2010    Horseshoe Bend, Monument Valley, Goosenecks SP, Mexican Hat
19-09-2010    Mesa Verde NP, Durango
20-09-2010    Silverton, Million Dollar Highway, Ouray
21-09-2010    Ridgeway, Colorado NM
22-09-2010    Scenic Byway SR 128, Arches NP, Moab
23-09-2010    Arches NP
24-09-2010    Canyonlands NP: Island in the Sky, Dead Horse Point SP
26-09-2010    Natural Bridges NM
26-09-2010    Route 95, Goblin Valley SP
27-09-2010    Capitol Reef NP
28-09-2010    Bryce Canyon NP
29-09-2010    Cedar Breaks NP
30-09-2010    Kolob Canyon (Zion NP), Valley of Fire SP
01-10-2010    Las Vegas
02-10-2010    Vliegtuig

Mormonenhormonen

We gaan Amerika ontdekken! Als vertrekdatum hebben we 11 september uitgekozen - negen jaar na de aanslagen, de dag waarop Wilders Amerika gaat toespreken én de dag waarop een Amerikaanse dominee een rituele koranverbranding gepland heeft. Vroeger zou ik gebaad hebben in het zweet bij alleen al de gedachte aan deze vlucht, maar sinds ik beroepshalve een cursus positief denken volg is het allemaal anders. Veiliger dan vandaag gaat het vliegen niet worden! Alle controles staan op scherp, elke passagier is uitvoerig gescreend door de FBI en elke koffer zal minstens tien keer binnenstebuiten worden gekeerd. Om ons vertrouwen in het systeem te tonen hebben we drie bussen met wit poeder, drie flessen water en een boek getiteld "The plot against America" in onze bagage gepakt. We hebben er zin an.

Vindt Teun het ook leuk? Dát is vooral de vraag als we de 11e in het vliegtuig stappen. Vliegen met de baby ging prima binnen Europa, maar een trans-Atlantische vlucht is van een hogere moeilijkheidsgraad. Het lijkt echter allemaal wel mee te vallen. Onze zoon slaapt, of hij krabbelt wat rond in zijn eigen vertrouwde autostoeltje. Hij zit veilig ingesloten tussen ons en de vliegtuigwand. Het is eigenlijk wel relaxed: je hoeft je een halve dag niet bezig te houden met traphekjes, met rondslingerende nagelschaartjes en het schadevrij houden van je inboedel. Het ergste wat kan gebeuren is dat je kind zijn voorbuurman aan de haren trekt. Kortom, ouderschap wordt lekker overzichtelijk in een vliegtuig. Het vliegen zelf vindt Teun alleen maar leuk. Terwijl elke normale volwassene zweethanden en hartkloppingen krijgt van turbulentie begint Teun opgewonden te lachen als we in een luchtzak terecht komen. Ach, heel verrassend is dat niet; elke vader die zijn kind af en toe met een zwieper boven zijn hoofd tilt, weet dat baby’s dol zijn op microzwaartekracht.

Bij de stopover in Philadelphia moeten we zelf onze bagage ophalen en opnieuw inchecken. "Het is een heel gesjouw", zegt Ellen, "maar zo weet je in ieder geval zeker dat je bagage goed aankomt." NOT! Bij aankomst in Las Vegas rolt Teun's tas met het bedje en de rugdrager niet van de band. We moeten dus de lost-en-found-officer inschakelen. Het voordeel van deze misser is dat onze grootste tas nu bij de voordeur van onze hotelkamer wordt afgeleverd. Hey, alweer dat positief denken!

Las Vegas

Ellen heeft voor de eerste nachten in Las Vegas een knus hotelletje geboekt. Het heet Excalibur en telt ruim 4000 kamers. Een gediplomeerd welkomheter vangt ons op bij de ingang en loodst ons naar een balie. Na het uitwisselen van hartelijkheden wordt ons gevraagd welke shows we willen gaan bezoeken. "What!? Willen jullie helemaal nergens heen? Not even the Shark Reef aquarium!?!" Voor straf worden we doorverwezen naar de incheckbalie. En laten we daar nou net naar op zoek zijn.

Onze kamer is op de zevenentwintigste verdieping van Toren II. Om bij de liften te komen moeten we de lobby diagonaal doorkruisen. Het is of we in een gekkenhuis zijn aanbeland! Aan de buitenkant ziet dit hotel er uit als het zomerverblijf van Koning Arthur, aan de binnenkant is de kitsch aangedikt met een laag sex, drugs & rock 'n roll. Het is De Efteling meets De Wallen. Overal staan gokkasten en pokertafels. Voor kinderbedtijd loopt er al een jongedame te strippen. Het publiek dat hier uithangt is minder glamoreus dan ik had verwacht: typisch Joe-the-Plumber die door zijn vrouw gestrikt is voor een vow renewal ("prima" zei hij, "maar dan wel in The Excalibur!"), Granny die haar bescheiden ouderdomspensioentje door een slot machine gooit, en hordes aangeschoten collegegirls die kirrend met een schildknaap op de foto gaan. Als Joran van der Sloot de kat is, dan is dit het spek.

Voor ons - onschuldige ouders op stap met een baby - is Las Vegas maar het start- en eindpunt van een kampeerreis. Het is nu zaterdag en we kunnen onze camper pas op maandag ophalen. Daarmee heeft het verhuurbedrijf ons een excuus verschaft om nog een dag tussen het spek te flaneren. Zondag ontbijten we in een fransachtige bistro aan The Strip. "Everything fantastic here?" vraagt onze sympathieke ober. Ik neem me plechtig voor om dit soort Amerikaanse toneelstukjes vrolijk mee te spelen, en om niet te gaan zeuren wanneer mijn cappuccino wordt bijgevuld met slootwaterkoffie. ‘s Middags lopen we wat shopping malls in en uit, en bezoeken we stiekem toch het Shark Reef aquarium. Met name de zaaghaai die zijn rondjes zwemt langs de rand van de glazen tunnel maakt indruk. Het is trouwens warm in Las Vegas, ruim dertig graden. Aan het eind van de middag zoeken we met Teun verkoeling in het zwembad van Koning Arthur.

De volgende ochtend nemen we een taxi naar een industrieterreintje even buiten Las Vegas. De heren van Cheapa Campa zijn nog druk bezig met opstarten. Duidelijk geen maandagochtendmensen. Gelukkig zijn we er vroeg bij want langzamerhand druppelt het vol met andere toeristen die ook hun camper komen ophalen. Voordat we de creditcard trekken, krijgen we een uitgebreide rondleiding door ons "Recreational Vehicle" (RV). Ik luister met een half oor mee – mijn andere oor heeft papadienst – in de hoop dat Ellen het wel allemaal onthoudt: de benzinetank, het propaangas, accu 1, accu 2, de watertank, het citywater, de grijswateruitlaat, de zwartwateruitlaat, de airco en de verwarming, het toilet, de binnendouche, de buitendouche, let je er wel op dat je beide ventielen opendraait of juist dichtdraait als je zus of zo doet, want anders...
"Is there a manual?" vraagt Ellen met lichte wanhoop in haar stem.
"I'm your manual!"
"So…you will come with us!" (nog meer wanhoop)
"..." (trekt zijn maandagochtendgezicht)
De RV wijkt qua inrichting iets af van onze reservering, en eigenlijk komt ons dat wel goed uit. We kunnen nu achterin een afgesloten slaaphoek voor Teun maken. De bus is bovendien een meter langer dan besteld. De gemiddelde Amerikaan zul je daar niet snel over horen klagen, maar wij hadden bewust een "kleine" bus geboekt. Een grote bus slurpt immers meer brandstof, is lastiger met manoeuvreren en parkeren, en mag op sommige plekken misschien niet eens komen. Maar goed - met een lengte van 25 ft (8 m) kunnen wij nog wel leven. Ook het inventaris van de camper is ruimer dan verwacht; naast een magnetron en een gasoven ligt er zelfs een gloednieuw broodrooster in de keuken. Als de papierhandel geregeld is kunnen we rijden. Nog even langs de Wal Mart voor proviand en dan begint de roadtrip.

Onze route loopt voor een groot deel over en rond het Colorado Plateau. Deze hoogvlakte ligt in de Four Corners Region in Utah, Arizona, Colorado en New Mexico. We verwachten hier veel spectaculaire natuur te zien. Gedurende miljoenen jaren heeft het oprukkende en terugtrekkende water in dit gebied een stapeling van geologische sedimenten opgebouwd. Zo'n tien miljoen jaar geleden werd deze hele spekkoek omhooggestuwd en vervolgens "aangesneden" door rivieren, weer en wind. Zo ontstonden de kloven van Zion, Bryce en Grand Canyon National Park, de tafelbergen in Monument Valley, het Capitol Reef, en ga zo maar door. Onze eerste bestemming na Vegas: Zion National Park in Utah.

Zion National Park

De route van Las Vegas naar Zion gaat door een kaal en dor woestijnlandschap. Langs de weg staan billboards van gladde advocaten die advies leveren bij letselschade, verkeersboetes, faillissement, echtscheiding en zelfs gevangenschap ("We will get you out as fast as possible"). Het is niet de meest inspirerende route, maar het geeft ons de gelegenheid om te wennen aan de bus. Op rechte, brede en gladde wegen is er niet veel aan, maar wegen zijn nou eenmaal soms bochtig, smal en hobbelig. Er rammelt van alles in de bus en boven de 65 mijl per uur stuurt het minder lekker. Maar zolang we niet te hard rijden en voor elke scherpe bocht of manoeuvre eerst praktisch tot stilstand komen, is het goed te doen.

Aan het eind van de middag zijn we in Zion NP. We schaffen een Nationale Parkpas aan en veroveren een mooi plekje op de Watchman Campsite aan de zuidkant van het park. Het eerste wildleven toont zich onmiddellijk: overal lopen eekhoorntjes en hagedissen. Herten gaan we hier zeker ook nog zien. Volgens onze buurvrouw op de camping zijn er zelfs beren in het park. Dat was niet de afspraak! Ellen had nadrukkelijk gezocht op beerloze bestemmingen. Moeten we nou anti-beer-spray gaan inslaan? Of eh, uitvinden?

Na onze eerste nacht in de camper is het tijd om het park te gaan verkennen. We kunnen met Teun natuurlijk niet elke uithoek bekijken, maar wat wel kan is de Pa'rus trail, een fietspad dat een paar kilometer de kloof in loopt. We willen Teun graag eens een "hertje" laten zien - zijn eerste (onbewuste) woordje - maar het zit er helaas nog niet in. 's Middags stappen we op de shuttlebus die ons wat verder de kloof in brengt. Deze gratis shuttle is ongeveer tien jaar geleden ingevoerd toen Zion dichtslibde met files. Sinds die tijd mag je er met je eigen auto niet meer in. Een verstandig besluit, lijkt ons, als we de foto's uit de jaren zeventig bekijken. Aan het einde van de dag zoeken we verkoeling in de Virgin River. The motherfucker that created this canyon is nu een maagdelijk kabbelend, Teun-vriendelijk beekje.

's Morgens is Ellen voor dag en dauw uit de veren om de wandeling naar Angels Landing te gaan maken. Ze had zich al maanden verheugd op deze hike, en ik heb haar hiervoor een tijdelijke ontheffing van het moederschap verleend. Ellen stapt dus alleen op de bus richting het trailhead, en ik ga op stap met Teun in de wandelwagen. Ik loop met hem naar het Zion museum, wat niet heel avontuurlijk zou zijn als ik de rolstoelvriendelijke route had gekozen. In plaats daarvan moet ik allerlei off-road technieken aanwenden, zoals het klunen over boomstammen en het over een hek klimmen met Teun en de wandelwagen. Dat laatste deed me vaag denken aan het probleem van die boer die een kool en een schaap en een wolf naar de overkant van een rivier moet brengen. Als ik Teun eerst aan de overkant zet kan hij daar worden opgegeten door een beer, maar als ik eerst de wagen naar de andere kant til, dan kan hij juist aan deze kant worden opgegeten. Uiteindelijk los ik het probleem vrij pragmatisch op door de aanname te maken dat er geen beren in de buurt zijn. Enfin. Aan het eind van de ochtend is Ellen terug, razend enthousiast. Ze is richting Angels' Landing gelopen tot even voorbij het punt waar de kettingen hangen (en nodig zijn); na dat punt werd het haar te eng. Desondanks was deze wandeling volgens haar nu al het hoogtepunt van de vakantie. Heb ik weer. En heeft Teun weer. 's Middags gaan we naar Springdale, het "servicestadje" van Zion NP, om boodschappen te doen en een paar boeken te kopen. En we dompelen onszelf nog een keer onder in de Virgin River.

Grand Canyon National Park - North Rim

Onze volgende bestemming is nog zo'n toppertje: de noordrand van het Grand Canyon. Vanuit Zion moeten we eerst door de Zion-Mt Carmel tunnel, een tunnel die zo smal is dat het verkeer in escorte er doorheen wordt geleid. Ook na de tunnel is het uitkijken geblazen. We rijden langs een aaneenschakeling van bergwegwerkzaamheden (alleen al met het uitspreken van dat woord kan je verongelukken). Het laatste deel van de rit gaat door een vlakker gebied, langs bossen en grasvlaktes. Niets wijst erop dat we een van de grootste kloven ter wereld naderen. Pas als we de kampeerplek opzoeken die we al maanden geleden gereserveerd hebben, zien we dat de camping pal aan de rand van het Grand Canyon ligt. Dit is spectaculair! Living on the edge, literally. We installeren ons en lopen vervolgens langs de rand van de kloof naar Bright Angel Point. Het is een boswandeling met regelmatige ver- en diepgezichten. Ellen is zo gefascineerd dat ze al kijkend door de camera achteruit stapt en uitglijdt. Op haar been prijkt nu een smile-vormig litteken. Het kon slechter; er zijn hier legio mogelijkheden voor draadloos bungeejumpen.

Zo rustig als het op de trail was, zo druk is het bij Bright Angel Point. Van achter de grote ramen van Bright Angel Lodge hebben we een panoramisch uitzicht op het Canyon. Aan de overkant, op de zuidrand, zien we een rookpluim - een bosbrand lijkt het. Na een korte stop lopen we langs de rand van het Canyon weer terug naar de camping. Teun zit intussen bij mij achterop in de rugdrager, en dat doet 'ie goed. Zijn gebrabbel houdt de stemming erin en de beren op afstand. Voor mij is het nog wel een beetje wennen. Ik loop niet dagelijks met tien kilo bagage op mijn rug, en al helemaal niet met bagage die meebeweegt, in mijn schouder knijpt of aan mijn pet peutert. Na een poosje wordt het rustig achter me. Onze zoon is in slaap gevallen. Een vertederend gezicht! Nu hij slaapt vergeet ik dat hij achterop zit - totdat hij plotseling in mijn oor niest en ik van schrik bijna de Grote Kloof in duik. Je verveelt je nooit met onze Teun.

De volgende dag nemen we met de camper de scenic route naar Cape Royal. Een van de uitzichtpunten is Roosevelt Point. President Theodore Roosevelt heeft zich hard heeft gemaakt voor conservering van dit gebied. "Niets meer aan doen," zei hij, vrij vertaald, na het zien van dit landschap. Helemaal mee eens. Wat hebben wij in Europa nou voor kloven? Die van Verdon is de grootste, en hij is mooi, maar het staat allemaal in geen verhouding tot wat we hier zien. De naam Grand Canyon is helemaal goed: simpel, geen valse bescheidenheid, precies wat het is. Na Cape Royal rijden we naar Imperial Point vanwaar je een fantastisch uitzicht hebt over de uitgestrekte vlaktes in noordoostelijke richting.

Ons oorspronkelijke plan is om terug te gaan naar de camping en de volgende dag de zuidrand van het Grand Canyon te bezoeken. Dat is nog wel een flink eind omrijden (er zit namelijk een kloof tussen de noord- en de zuidrand) en we vangen signalen op dat het aan de zuidrand, met het weekend voor de deur, beredruk is. Bovendien beweren mensen die van beide walletjes gesnoept hebben dat het uitzicht vanaf de noordrand het mooiste is. Na rijp beraad besluiten we Grand Canyon South Rim te Boroboduren - dat is stijnenellen's voor "bewust en opzettelijk een bezienswaardigheid die je niet mag missen missen". Soms moet dat.

Lake Powell

De volgende stop op het programma is Page, bij Lake Powell, een groot stuwmeer in de Colorado River. Het begint al donker te worden als we aankomen. Bij de ingang van de camping staat het gevreesde "NO VACANCIES". Ik doe of mijn neus bloedt, maar mijn hoop op een toegestoken zakdoek verdampt als ik de receptioniste zie. Haar gezichtsuitdrukking is volledig in lijn met het bordje boven haar hoofd. WE RESERVE THE RIGHT TO REFUSE SERVICE TO ANYONE, staat er. Anyone, dat zijn wij! Maar goed, vol is vol, daar kan zij ook niets aan doen. We rijden verder door het stadje, en overwegen te overnachten in een van de motels. Die zien er echter uit als in de film, van die bouwketen waar achter elke deur drie dode hoertjes liggen. Dan maar doorrijden naar de Marina, zes mijl verderop aan het meer. Daar zou nog een camping zijn. En passant rijden we zo Glenn Canyon National Park binnen. De receptie van Wahweap campsite is al gesloten maar voor laatkomers hangt er een overzicht van de laatste vrije plekken. We zetten de bus op een van die plaatsjes, lopen terug naar de receptie om de plek af te tekenen, zien dat iemand anders ons al voor is geweest, kiezen snel een andere…. Kortom, het blijkt nog een hele ratrace te zijn om in het weekend op de bonnefooi een plekje te bemachtigen. Praktisch gezien kunnen we best langs de weg overnachten - we zijn vrijwel zelfvoorzienend - maar het mag niet en het voelt ook minder veilig. Enfin, we zijn weer even onder de pannen.

Overnachten in Page is geen doel op zich. Wij kwamen hier voor Horseshoe Bend, een hoefijzervormige bocht in de Colorado. Vanaf de parkeerplaats bij de Bend ploeteren we in de niet meer zo koele ochtend een kwartier lang door het rulle zand – een zweterige aangelegenheid met Teun op de rug. Uiteindelijk worden we beloond met een mooi uitzicht op de meanderende Colorado River driehonderd meter beneden ons.

Monument Valley National Park

We koersen verder in oostelijke richting, naar Monument Valley. Het landschap dat voor ons opduikt is overbekend van foto’s en wild-west films, de uitgestrekte vlakte met de opvallende tafelbergen. Dit is ook Navajo Nation, een indianenreservaat anderhalf keer zo groot als Nederland. De Navajo, of de Dineh zoals ze zelf zeggen, hebben hun eigen bestuur inclusief een parlement en een president. Ze wijken ook af van de tijdzone; we moeten de klok een uurtje verzetten. Langs de weg staan rood-wit-blauwe vlaggen, die we achteraf niet helemaal begrijpen. De Navajo-vlag moet een rood-geel-blauwe regenboog bevatten. Was het geel bij al deze vlaggen verbleekt? Zijn wij kleurenblind? Of is dit een heel andere vlag? Wie helpt ons?

In het Visitor Center leren we het een en ander over de cultuur van de Navajo. Bijzonder is het verhaal van de Code Talkers. De Amerikanen gebruikten in de WOII een geheime code die gebaseerd was op de taal van Navajo. De Japanners hebben deze code nooit kunnen breken. Op deze manier hebben enkele honderden jonge Navajo als code talker kunnen bijdragen aan het beëindigen van de Pacific War. Wat ik ook opmerkelijk vond om te lezen: ingesloten in het gebied van de Navajo, op de top van enkele mesa’s, ligt het territorium van de Hopi. Anders dan de Navajo, die het contact met de Westerse samenleving en toeristen niet per se uit de weg gaan, hebben de Hopi gekozen voor een meer geïsoleerd bestaan. Tussen de Hopi en de Navajo onderling lijkt het ook niet te boteren. Daar zit je dan op je tafelberg, een eiland in de woestijn. Enfin, vanuit het Visitor Center kan je met een jeep een rondrit maken tussen de Mesa’s door, maar dat is met Teun jammer genoeg geen optie. Too bumpy.

We brengen een bliksembezoek aan Gooseneck State Park. Deze “ganzennek” in de San Juan River is in potentie vergelijkbaar met Horseshoe Bend, maar door de lichtval oogt het wat minder spectaculair. Wellicht een kwestie van verkeerde timing. We overnachten op een kleine camping in Mexican Hat. Na het gedoe in Page hebben we dit keer voor de zekerheid een plekje gereserveerd, maar dat blijkt geen garantie voor gedoeloos kamperen. De receptie is om kwart over zes al dicht. Op de deur hangt een briefje dat we de volgende ochtend wel kunnen afrekenen. Op zich geen probleem - alleen zouden we dan pas 's morgens de sleutel voor de toiletten krijgen. We bellen de campingbaas voor een alternatieve oplossing, want wat is nou een camping zonder toilet, en bovendien: zo laat is het nou ook weer niet. (Ik moet erbij vertellen dat we een klein sanitair probleem hebben in onze Cheapa Camper; ons eigen toilet scheidt onaangename geuren af bij het minste of geringste bochtenwerk. Daarom hebben we besloten het gebruik te beperken tot het hoogst noodzakelijke.) Ellen weet de campingbaas over te halen om naar het terrein te komen - komt de beste man de trap aflopen! Hij blijkt gewoon boven de receptie te wonen. Dit soort gedrag verwacht je in een communistisch land, maar toch niet in Amerika?

Als ik de volgende ochtend voor vertrek het kampeergeld in de brievenbus gooi, staan er achter mij, tegen hun auto geleund, twee Afro-Amerikanen. "Can you help me with a dollar?" vraagt een van hen. Ik voel me instantaan onbehaaglijk. Opvallend hoe ons onderbewustzijn in dit soort situaties meteen snapt (of denkt te snappen) hoe de vork in de steel steekt. Talloze keren is ons in verre landen om geld gevraagd, en vrijwel altijd wisten we daar zonder zenuwen mee om te gaan. Je geeft iets of je geeft niets, je glimlacht of je kijkt streng, je maakt een praatje of je loopt door. In dit geval zal mijn onderbewustzijn ongeveer zo geredeneerd hebben: (1) Ze hebben een auto. Bedelaars hebben geen auto, gangsters wel. (2) Ze zijn met z'n tweeën. Bedelaars opereren in hun eentje, gangsters niet. Dus, (3), ze vragen één dollar, maar ze willen al mijn geld, mijn camper, mijn vrouw, haar camera en ons kind. Mijn onderbewustzijn (of, vooruit, ikzelf) weet in dit soort situaties altijd feilloos de minst gunstige strategie te kiezen. Ik had hun banden lek kunnen prikken. Ik had kunnen vragen of ze een pepermuntje blieven. Ik had "nee" kunnen zeggen en door kunnen lopen. In plaats van dit alles kies ik ervoor om de man niet te begrijpen.
"I'm sorry?"
"Can you help me with a dollar man?"
"Eh, sorry, what?"
"Can you help me with a dollar!?"
Doordat hij zijn vraag drie keer moet herhalen, wordt de situatie voor mij alleen maar ongemakkelijker. (Overigens verstond ik in eerste instantie echt iets anders, namelijk: "Can you help with the dollar" - alsof hij me vraagt om even de dollarkoers bij te sturen. Ik realiseerde me ineens dat ik met mijn drie-dagen-baardje en mijn intelligente blik wel wat weg heb van Federal Reserve president Ben Bernanke.) Maar goed, om een lang verhaal kort te maken, uiteindelijk mompel ik iets in de trant van dat ik al mijn dollars al in de brievenbus heb gegooid, en loop ik door. Ze hebben ons niet meer achtervolgd. Misschien kwam deze man gewoon een dollar tekort om een fruitmand te kopen voor zijn zieke oma. Mijn onderbewustzijn weet ook niet alles.

Mesa Verde National Park

We vervolgen onze route door een grotendeels verlaten gebied richting Mesa Verde. Al sinds het begin van onze reis zien we langs de weg regelmatig bordjes staan met de tekst "Adopt a Highway" en daaronder de naam van een persoon of soms van een echtpaar of familie. Mijn eerste associatie was dat het de namen zijn van mensen die op die plek verongelukt zijn en dat de nabestaanden dan uit eerbetoon een stukje snelweg mogen adopteren. Het had zomaar gekund met die Amerikanen. Op een gegeven moment kwamen we ook bordjes tegen waar hele scholen of legeronderdelen op stonden waardoor mijn theorie een ietwat onwaarschijnlijk karakter begon te krijgen. Onze volgende gok was dat de Amerikanen hun wegenonderhoud aan liefdadigheid overlaten. Ook niet heel plausibel, maar het kwam in de richting: de sponsors blijken te betalen voor het schoonhouden van 's lands wegen.

In het gebied van Mesa Verde National Park zijn resten gevonden van een eeuwenoude beschaving, en dan heb ik het niet over een paar vaasscherven maar over klifwoningen, complete huizen gebouwd in de wanden van het ravijn. Respect! Zelfs vandaag, met de ladders van nu, moet ik er niet aan denken om deze woningen van dichtbij te bekijken. Ik maak in dit soort gevallen dankbaar gebruik van Teun als excuus (het hebben van een zoon geeft namelijk meer aanzien dan het hebben van hoogtevrees). Hoe dan ook, vanaf de overzijde van de kloof is het uitzicht op de klifwoningen net zo goed spectaculair. Wat het hele verhaal nog intrigerender maakt is dat de Anasazi-indianen die deze woningen bouwden aan het eind van de 13e eeuw vrij plotseling zijn verdwenen. Waarheen en waarom, dat weet niemand. Enter Peter R. de Vries! Ik maak er een geintje van, maar het moet de natte droom zijn van elke historicus om hier de waarheid boven water te krijgen.

San Juan Skyway

Via het begin van de beroemde San Juan Skyway rijden we naar Durango. We zijn nu in Colorado. Het rode woestijnlandschap heeft plaatsgemaakt voor berg-bergen, bedekt met bossen in prachtige herfstkleuren. Het geel van de espen (aspen in het Engels, inderdaad van het plaatsje Aspen) springt er uit. Durango is een sfeervol stadje. Het is een klein beetje een openluchtmuseum, maar absoluut een verademing vergeleken bij ghetto's als Page en Mexican Hat. Pal langs de camping loopt een historische spoorlijn die stamt uit de tijd dat zilver- en goudmijnen hier het leven bepaalden. Nu rijdt er nog af en toe een stoomtreintje met toeristen naar Silverton. We zouden die trein kunnen nemen, ware het niet dat de camper er niet in past. Dus rijden we de volgende dag zelf van Durango naar Silverton - eveneens een pittoresk Western-stadje. Terwijl we daar van de lunch genieten stroomt de regen met bakken uit de hemel. Dat is geen goed nieuws aangezien we door willen naar Ouray, via de Million Dollar Highway, een onderdeel van de San Juan Skyway dat berucht is vanwege de smalle en bochtige passages langs steile afgronden. We winnen advies in bij een tweetal locals, een vermoedelijke alcoholist en een serveerster die zegt dat ze er eigenlijk nooit komt. Wijze raad is halve daad. Wanneer de regen gestopt is wagen we het er op. Ellen zweet peentjes, en dan rijden we nog aan de bergkant. In Ouray vieren we de succesvolle overtocht met een bezoek aan de hot springs, een aangenaam natuurlijk verwarmd zwembad.

Black Canyon of the Gunnison National Park en Colorado National Monument

Van Ouray rijden we de volgende ochtend naar het Black Canyon of the Gunnison. BC of the G is donker, grillig, steil, en nauw. Dit komt door het grote hoogteverval van de Gunnison River in combinatie met de hardheid van het gesteente. Het ziet er inderdaad heel anders uit dan alles wat we tot nu toe gezien hebben. We rijden een stukje van de route langs de zuidrand, en stappen uit bij het bezoekerscentrum vanwaar we een spectaculair uitzicht hebben in de diepte. Dit park is bij buitenlandse toeristen en zelfs bij Amerikanen nauwelijks bekend. Onterecht, in our humble opinion. Het is zeer zeker een bezoek waard.

's Middags gaan we door naar Colorado National Monument. Dit is geen trip voor zondagsrijders. De weg slingert door de bergen omhoog, langs een steil ravijn, vaak zonder vangrails. In het dal stroomt in de verte de Colorado River. Boven de kloof zweven roofvogels, waarschijnlijk kalkoengieren. Doordat de route enerzijds lastiger en anderzijds mooier is dan verwacht komen we tijd tekort: we moeten helaas wat uitkijkpunten overslaan om voor het donker op de camping te zijn. Gelukkig is daar nog een plaatsje vrij. Zoals in alle parken is het hier fantastisch geregeld: je doet 10$ in een envelop, en mag vervolgens je camper neerzetten op een van de mooiste plekken ter wereld. Het zijn uiteraard geen luxe-resorts, maar je krijgt er precies wat je nodig hebt: een toilet, stromend water, en voor de liefhebbers een plek om vuur te maken. Meestal staan we op dit soort campings tussen de pensionado's, maar dit keer treffen we een groep jongeren. Voor de zekerheid zetten we de bus een paar plaatsen verderop. Je weet maar nooit wat er gebeurt als een schoolklas uit Utah - toch het Staphorst van de VS - wordt losgelaten in de vrije natuur. Voor je het weet vliegen de mormonenhormonen je om de oren!

Arches National Park

Scenic Highway 128 brengt ons naar Moab. Voor het eerst tijdens onze vakantie schijnt de zon niet. In Moab vallen er zelfs tropische hoeveelheden regen uit de hemel. Als het heel even droog is doen we een poging om Arches National Park te bezoeken, maar dat is geen succes - met dit weer is alles minder mooi. Na een nachtje slapen straalt de zon weer wel. En wij ook trouwens, want Teun is jarig! Taart, een kaarsje, een strik op je hoofd...wat wil je nog meer als kersverse eenjarige? Teun vermaakt zich overigens prima op deze vakantie. We hebben bewust nauwelijks speelgoed voor hem meegenomen, in de wetenschap dat hij Echte Dingen veel leuker vindt dan speelgoed. Hij kan zich urenlang vermaken met onze knijpkat of met een zakboekje over geologie. Ellen trekt daaruit de conclusie dat Teun de interesses van zijn vader deelt, terwijl ik denk dat hij net zo goed met de make-up doos van zijn moeder zou spelen als zij die zou laten slingeren. (Waarmee ik niet wil beweren dat zijn moeder nooit dingen laat slingeren, hooguit dat ze geen make-up doos heeft.) Wat het reizen voor Teun ook leuk maakt is dat hij volop aandacht krijgt van medereizigers. Of hij nou keizerlijk in zijn autostoeltje zit, of in de rugdrager, of in het babybedje dat we op de camping of langs de weg als outdoor-box gebruiken, Teun kan altijd rekenen op positieve feedback van de Amerikanen.
"Look who's smiling!"
"Someone's happy there!"
"What a cutie!"
Meerdere malen wordt Teun een "born traveller" genoemd en dat heeft 'ie dan weer van zijn moeder, volgens zijn vader.

's Middags bezoeken we alsnog Arches. Dit park ontleent zijn naam aan ruim tweeduizend natuurlijke bogen die op een paar honderd vierkante kilometer te vinden zijn. De bogen ontstaan en vergaan door de aeonenlange werking van ijs en water. Gemiddeld genomen gaat dat natuurlijk tergend langzaam, maar als je geluk (of pech) hebt kan je getuige zijn van het instorten van zo'n boog - zoals een filmpje in het bezoekerscentrum laat zien. In onze nabijheid houden de bogen zich koest. Maar toch: de gedachte dat ze zomaar in kunnen storten zorgt voor een zekere spanning(sboog) (yeah) tijdens je bezoek. Misschien is dat de reden dat hier zoveel bezoekers komen. Allemaal thrillseekers.

Als je deze regio bezoekt dan is het een aardig idee om een boek van Edward Abbey te lezen. In "Desert Solitaire: A Season in the Wilderniss" (1968) beschreef hij een seizoen als ranger in Arches, tussen de ratelslangen, in winterse kou en zomerse hitte. Het boek gaat ook over ons. Abbey wond zich op over mensen die gemotoriseerd de Nationale Parken bezoeken - en de bureaucraten die het faciliteren door wegen aan te laten leggen - en hij bedacht hiervoor de term "industrial tourism". Het is wel ironisch dat zijn boekjes een hit zijn in de lokale boekwinkels en bezoekerscentra dankzij diezelfde industrial tourists. Dat heeft iets Youp van ´t Hek-kigs.

Hoe je ook denkt over het beleid van de National Park Service, je krijgt als bezoeker waar voor je geld. Voor 80 dollar hebben we een gezinspas waarmee we een jaar lang alle Nationale Parken in de US kunnen bezoeken. Bij de ingang van elk park krijgen we een informatiepakketje uitgereikt, elk park heeft een mooi opgezet bezoekerscentrum, en zoals ik al schreef kan je op veel plekken tegen een bescheiden extra vergoeding kamperen. Een goede deal! Het hele idee van een Nationaal Park is trouwens een Amerikaanse uitvinding; zij hadden de primeur met Yellowstone NP in 1872.

Canyonlands National Park

We blijven nog een nacht in Moab en rijden dan door naar Canyonlands NP. Dit park wordt vaak in een adem genoemd met Arches. Het is echter een stuk ongerepter. Canyonlands bestaat uit drie delen gescheiden door de Colorado River en de Green River (een zijtak van de Colorado). Wat hier aan wegen is aangelegd, is voor een deel te danken aan de uranium rush in de jaren vijftig. Het enige begaanbare gebied voor gewone stervelingen als wij is The Island in the Sky. In feite is het een tafelberg begrensd door de twee rivieren. Het landschap hier is prachtig, het heeft wel wat weg van een gesneden taart. We waren van plan te overnachten in het nabijgelegen Dead Horse Point State Park, maar er is geen plek. Dan maar weer terug naar Moab - nee toch niet: een paar kilometer verderop treffen we het allerlaatste plekje op Horsethief Campground. Alweer een stukje paradijs onder de sterren. En dat voor een paar dollar - we blijven toch Hollanders.

Die sterren doen het trouwens goed deze vakantie. Door de schaarse bebouwing en het heldere weer heb je in dit gebied vaak een fantastisch uitzicht op het firmament. Dat zicht wordt beschouwd als een onderdeel van de Nationale Parken dat - net als de levende natuur en cultuur - beschermd dient te worden, door het tegengaan van lichtvervuiling. Hoog tijd om onze kennis van de sterren bij te spijkeren. Ik heb weliswaar ooit een college astrofysica gevolgd, maar qua identificeren van sterrenbeelden ben ik nooit verder gekomen dan het steelpannetje. Daarom hebben we in Zion een sterrenschijf gekocht en Ellen heeft haar geek (nee, ik ben geen nerd) een uitgebreide almanak cadeau gedaan. Op Horsethief Campground kunnen we onze tools in de praktijk brengen. Het is kraakhelder en er is nauwelijks strooilicht.
"Wat staat Venus er mooi bij he!" roept een voorbijganger met wie we een praatje maken.
"Nou!" antwoord ik. Ik stond net op het punt om indruk te gaan maken mijn nieuwe sterrenschijf maar die laat ik nog even in mijn broekzak zitten. Ik ben nog lang niet bij de planeten.

Natural Bridges National Monument en Goblin Valley State Park

Via het sympathieke Anasazi State Park in Blanding toeren we de volgende dag naar Natural Bridges National Monument. Bridges zijn als Arches maar dan anders: ze zijn gevormd door stromend water in plaats van door uitzettend ijs. Dit park ligt wat minder op de gebaande paden van reizigers. Desondanks hebben we wederom maar net het laatste plekje te pakken op de camping. Het aantrekkelijke idee dat je met een RV de volledige vrijheid hebt over waar je overnacht is ietwat geïdealiseerd. Ach ja. Zolang we maar niet onder een brug hoeven te slapen. We stoppen Teunlief in de rugdrager en wandelen naar Owachomo Bridge. Onderweg komen we een enkele wandelaar tegen maar bij de Bridge zijn wij de enigen. We staan er he-le-maal alleen. Ook dat onderscheidt een Bridge van een Arch. Magnifiek!

's Ochtends vervolgen we onze reis via Utah State Route 95, een mooie trip langs onder meer Hite. Ik schrijf onder meer, want Hite ligt sinds de voltooiing van de Glen Canyon dam op de bodem van Lake Powell. We rijden verder naar Goblin Valley State Park. Daar staan in de woestijn duizenden paddenstoelachtige rotsen te wachten om bij zonsondergang gefotografeerd te worden door mijn lieftallige echtgenote. Je mag ertussendoor lopen, dus dat doen we. Terwijl Ellen plaatjes schiet, loop ik met onze slapende Teun in de rugdrager te mijmeren over de vraag of hier beren zitten - totdat zoonlief met een luide snurk de stilte breekt en mij de stuipen op het lijf jaagt. Dat kunstje flikt 'ie me telkens weer. We overnachten op de Goblin Valley State Park camping. Heel woestijn, en toch heel goede douches.

Capitol Reef National Park

De volgende stop: Capitol Reef National Park. Capitol Reef is een lange blootgelegde plooi in de aardkorst die in vroeger tijden een groot obstakel vormde voor lieden die van oost naar west wilden reizen - vandaar het woord "reef". Mormonen zochten dit onherbergzame gebied op om nederzettingen zoals Fruita te stichten. Helaas is in Fruita geen kampeerplekje meer te vinden, dus we moeten uitwijken naar een RV park in "Malfunction Junction". Dat laatste klinkt erger dan het is, als je het tenminste niet erg vindt om op een campground te staan met WiFi en, jawel, ANWB-korting. Typisch ANWB-publiek op de camping: een grandma van 87, net als haar man een fervent autoliefhebber. Twaalf jaar geleden ging ze nog met de motor op stap en aan het eind van de vakantie gaat ze traditiegetrouw een paar dagen gokken in Vegas. "I'm proud of you!" zegt ze tegen Ellen, die zojuist onder haar goedkeurende blik (en mijn deskundige begeleiding!) heeft ingeparkeerd. Deze dame is misschien wat extreem maar de oudere reiziger is in het algemeen ruimschoots vertegenwoordigd onder onze medekampeerders. 's Middags in het park horen we een Ranger quasi-serieus mopperen dat er elke dag weer duizend babyboomers met pensioen gaan, en dat ze allemaal een RV kopen, en allemaal naar Capitol Reef NP willen...

En het zijn natuurlijk niet de kleinste vehikels waar de Amerikanen in rondrijden. RV's zijn vaak zo lang als een touringcarbus. Caravans zie je hier ook, maar dan zelden van het type zoals we die in Europa kennen; het zijn bijna altijd trailers voor achter een pick-up truck. De meest extreme combinatie op de weg zag ik in Ouray: een pick-up truck met een quad in de laadbak, een grote caravan erachter, en daarachter nog een grote aanhanger van het type boedelbak. Aan de andere kant van het spectrum zien we soms extreem kleine "Teardrop" caravans staan - nauwelijks meer dan een aanhangwagentje waarin je je bagage kan opslaan en waarin je kan slapen (maar wellicht niet tegelijkertijd).

Bryce Canyon National Park

Van Capitol Reef zetten we koers richting Bryce Canyon, het laatste grote park op ons programma. Onderweg dompelen we ons onder in Calf Creek en maken we een pitstop in het piepkleine Boulder (niet te verwarren met de gelijknamige stad in Colorado) waarvoor wij overigens een lichte hippie-waarschuwing uitvaardigen. Ons bezoek aan Bryce begint spectaculair: met een moord! Een eekhoorntje op de weg ziet onze camper naderen maar verzuimt daaruit zijn conclusies te trekken. Shit happens. Even slikken en weer doorgaan. The show must go on.

Op de North Campground hebben we wederom het laatste plekje te pakken. Het begint een thema te worden. We nemen dus maar voor lief dat de camper, zelfs met gebruik van stelblokjes, zo scheef staat als de toren van Pisa. We hebben onszelf in de afgelopen weken getraind in het niet-helemaal-waterpas slapen en dit wordt de grote climax. Maar eerst gaan we een blik op de kloof werpen. In Bryce rijdt een gratis shuttlebus, net als in Zion. We laten ons met Teun en de wandelwagen naar Bryce Point rijden. De chauffeur geeft onderweg tekst en uitleg. Hij vertelt over de Ponderosa Tree, waarvan de bast ruikt naar vanille, nouja: "Some say it's butterscotch but I think it's vanilla". Eerder had een Amerikaanse toerist ons in Mesa Verde al gewezen op deze boom, met ongeveer dezelfde tekst: "Some say it's vanilla but I really think it is butterscotch". Ik heb de proef op de som genomen en schaar mij vol overtuiging in het butterscotchkamp.

Typerend voor Bryce zijn de "hoodoos", spitse kalksteenformaties op de bodem van de kloof. Aan de rand van de kloof heb je een prachtig uitzicht op deze hoodoos. Vanaf Bryce Point volgen we de "rim walk" in de richting van Inspiration Point, met Teun in de buggy. Een parkmedewerker had ons verzekerd dat dat prima te doen is. Het is een mild glooiend pad met was losse bedekking, inderdaad niets moeilijks als je alleen loopt. Echter, als je onverhoopt uitglijdt, en dan de wandelwagen uit je handen laat schieten, met het ravijn aan je zijde... Toch wat zenuwachtig geworden verlaten we bij de eerste ontsnappingsmogelijkheid het pad. De volgende dag gaan we voor de zonsopkomst naar Bryce Point. We hijsen onze zoon in een berenpak dat we in Colorado gekocht hebben. Terwijl Ellen met de camera op scherp het ultieme fotomoment afwacht, wordt Teun bedolven onder de aandacht van een groep Chinese toeristen. Nadat zowel de zonsopkomst als Teun uitvoerig op de foto zijn gezet, parkeren we de camper bij Sunset Point. Van daar gaan we de Navajo Loop Trail wandelen. Dit pad loopt naar beneden de kloof in, tussen de hoodoos door, en vervolgens weer terug omhoog. Ellen heeft veruit de sterkste zenuwen op smalle bergpaadjes en neemt Teun op haar rug. Ik heb het de eerste vijftig meter zelf geprobeerd maar heb Ellen daarna gesmeekt om het over te nemen. Ellen dwingt mij om dit te vermelden. Ik laat me normaal nooit dwingen om dingen te schrijven maar in dit geval maak ik een uitzondering. Het was namelijk best een zware klim. Hoe dan ook, we zijn het erover eens dat het een prachtige route is die absoluut de moeite van het lopen waard is.

Valley of the Fire State Park

Onze laatste bestemming voor Vegas is de Valley of the Fire. Onderweg stoppen we in het noordelijke deel van Zion NP voor een kleine maar fijne wandeling in Kolob Canyon. De weg van Kolob naar Valley of the Fire voert door een troosteloze woestenij. Als dit park ons niet was aangeraden waren we snel doorgereden. Vlak voor de ingang moeten we stoppen voor wegwerkzaamheden. We raken aan de praat met de dame die het stopbordje hanteert; ze heet Nelly van Galen en heeft Nederlandse voorouders. Ze vertelt ons dat ze haar baantje dankt aan de crisis: de Amerikaanse overheid investeert massaal in wegenbouw om de economie te stimuleren.

Het Valley of the Fire State Park is inderdaad prachtig. Het woord Fire in de naam verwijst naar de kleur van de rotsen in het zonlicht, maar het zou net zo goed over de hitte kunnen gaan. As we speak is de temperatuur opgelopen tot 103 Fahrenheit, dat is bijna 40 graden Celcius. 's Zomers komt daar nog een graad of 10 bij op! Het bezoekerscentrum zuigt ons als eerste naar binnen, alleen al vanwege de airco. We scheppen er genoegen in om Teun plaatjes te laten zien van de meest wilde beesten, met als climax een dinosaurus met een afschrikwekkende bek vol tanden. Teun's reactie is telkens hetzelfde: hij kijkt even naar het plaatje, kijkt vervolgens naar ons, en laat dan een kort Beavis & Butthead lachje horen: "Huh huh".

We rijden het park rond met de camper. Om beurten lopen Ellen en ik het korte wandelpad naar Mouse's Tank. Dat is een natuurlijke schuilplek in de rotsen vernoemd naar een legendarische 19e eeuwse Paiute Indiaan. De man had een alcohol- en moordprobleem, en verschanste zich hier in de woestijn. Het pad naar Mouse's Tank voert door een box canyon, zeg maar een doodlopende kloof. De wanden zijn bedekt met prehistorische rotstekeningen (petroglyfen). Terwijl ik er loop moet ik onwillekeurig denken aan een flash flood. Dit lijkt me nou typisch zo'n plek waar ze je daarvoor waarschuwen. Eén regenbui en je wordt in een oogwenk weggeblazen door het wassende water. Of het hier een reëel gevaar is weet ik niet, maar instinctief ga ik op zoek naar vluchtroutes. Ik verbeeld me hoe ik in een fractie van een seconde een vijf meter hoge rots opklauter. In het diepst van mijn gedachten blijk ik een stuntman te zijn. Op een gegeven moment is duidelijk dat het onheil niet meer gaat gebeuren, maar het goede gevoel over mijn virtuele vlucht blijft. Ideaal.

De camping in Valley of the Fire heeft net als die in Goblin Valley een onvervalste woestijnuitstraling. Desondanks hangt er een familieuze sfeer. Hardverscheurend babygekrijs echoot de hele avond over de camping. Zoiets zou onze zoon nooit doen, Teun brabbelt alleen maar. "Atlatl atlatl atlatl atlatl. Atlatl atlatl atlatl atlatl. Atlatl atlatl atlatl atlatl. Atlatl atlatl atlatl atlatl." Hij doelt daarmee op Atlatl Rock, de bekendste rots in Valley of the Fire, door ons wegens onuitspreekbaarheid overgeslagen. We doen Teun in het miniopblaasbadje (een supertip voor reizigers-met-kinderen). 's Nachts blijft het nog lang warm op de camping. Er dreigt onweer en de wind zwelt aan tot onheilspellende proporties. We onderdrukken onze zorgen door te denken aan het trio tegenover ons, dat probeert te overnachten in een zelfgebreide tent.

En dan is onze vakantie bijna voorbij. 's Morgens ruimen we de camper op. We schenken onze niet-gebruikte voedingswaren aan de vermoeid ogende overburen en rijden terug naar Las Vegas. Eerst moeten we de bus inleveren in zo origineel mogelijke staat. Dat is geen sine cure want we hebben een halve rol hansaplast geïnvesteerd om de camper bij elkaar te houden. Een klapperend bovenkastje, een rammelend gasfornuis, een losse rubberstrip aan de buitenkant, een losgeslagen dakluikje, een lekkende grijswatertank... Het lijkt de heren van Cheapa Campa niet al te veel te deren. En voor de prijs van een Cheapa Camper gaan wij niet zeuren over een rolletje pleister. Wel moet Ellen twee keer terug naar het benzinestation waar we hadden afgetankt. Een keer om echt af te tanken (de benzinepeilmeter werkte ook niet), en nog een keer om de tankdop op te halen.

We nemen de taxi naar het Alexis Park Resort Hotel. Anders dan het Excalibur ligt dit hotel een paar blokken van The Strip verwijderd. De prijs-kwaliteit verhouding is daardoor een stuk gunstiger. Even dreigt er teleurstelling als we horen dat het zwembad gesloten is, maar het blijkt alleen om het eerste van de drie zwembaden te gaan. 's Avonds lopen we nog een laatste rondje langs The Strip. En dan gaan we slapen.

De vlucht terug naar Brussel verloopt iets onrustiger dan de heenreis. Zoonlief komt qua decibellen weliswaar niet boven de gebruikelijke vliegruis uit (want nogmaals, zo is onze zoon niet), maar slapen, ho maar. Mama baalt en papa steekt zijn hoofd in een brochure van The Sky Mall. Tell Sell tijden herleven bij US Airways! Hierbij mijn persoonlijke top drie van Mooiste Miskopen-in-spe:
Op drie: The Marshmallow Shooter.
Op twee: The Remote Controlled Tarantula.
En op één....: The Million Germ Eliminating Travel Toothbrush Sanitizer!
Er staat onverwacht toch een product tussen dat we serieus overwegen te bestellen: een wandbedekkende overschrijfbare wereldkaart. Leuk voor ons en straks ook leuk voor Teun, alleen past hij helaas net niet op onze keukenmuur.